آیندهٔ روابط ایران و روسیه بر سر سوریه (همکاری یا منازعه؟)

از سال 2011، سوریه میدانِ بروز جنگی تمام‌عیار بوده که انواع کنشگران اعم از داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و نیز دولتی و غیردولتی را درگیر ساخته است؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت این کشور بین‌المللی‌ترین جنگ داخلی در دوران پس از جنگ سرد را تجربه کرده است. در این چارچوب، از میانِ دولت‌های درگیر در این جنگ، همکاری ایران و روسیه از یک‌سو نقش مهمی در جلوگیری از سرنگونی دولت بشار اسد و از سوی دیگر شکست داعش و روند نابودی یا تضعیف سایر گروه‌های تروریستی داشته است.اما آنچه در این میان اهمیت دارد، چشم‌انداز این روابط همکاری‌آمیز بر سر سوریه به دنبال ماندگاری دولت بشار اسد و نابودی یا تضعیف تروریسم در این کشور است. هدفی که در این مقاله دنبال می‌شود این است که بر اساسِ روندهای امنیتی موجود در عرصه‌های دیپلماتیک و میدانیِ سوریه، از یک سو نشان دهد آیا ایران و روسیه به عنوان دو کنشگر فعال در منازعه سوریه همکاریِ کنونی را تداوم خواهند بخشید یا به سمت منازعه خواهند رفت و از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران چه تدابیری را می‌تواند برای تامین بهینهٔ منافع خود ییندیشد. در این چارچوب، با بهره‌گیری از رویکرد آینده‌پژوهی و با اتکا به روش سناریونویسی، حالت‌هایی را که می‌تواند در مناسبات ایران و روسیه بر سر سوریه پیش آید، بررسی و الزامات راهبردیِ هریک از آن‌ها برای جمهوری اسلامی ایران تحلیل می‌شود.یافته‌های نوشتار حاکی از آن است که از میان سه سناریویِ کلیِ غلبه همکاری، حرکت به سمت غلبه منازعه و هم‌آیندیِ همکاری/منازعه، سناریویِ سوم محتمل‌ترین به نظر می‌رسد؛ چراکه دو کشور به صورت همزمان از یک‌سو دغدغه‌های ژئوپولیتیک و ایدئولوژیکِ مشترک و ماندگار و از سوی دیگر راهکارها، برنامه‌ها و سیاست‌های متفاوتی در قبال تحولات سوریه برای رفع این دغدغه‌ها دارند؛ در همین راستا، پیشنهاد می‌شود که جمهوری اسلامی ایران حوزه‌های منازعه و همکاری میان دو کشور در سوریه را شناسایی کند و بر سرِ مدیریت آن‌ها با روسیه به یک دستورکار مشترک برسد.

Prospect for Russian-Iranian Relations over Syria: Strategic Implications for I. R. Iran

Since 2011, Syria has become a realm of a prolonged and fullfledged war, engaging a variety of actors, ranging from internal to regional and extraregional, either state or nonstate ones; on this reason, it can be argued that this situation has led it into a most international civil war during PostCold War Era. In this framework, among involved states in this war, IranianRussian cooperation has played a significant role in preventing Bashar Assad from being overthrown, and in defeating ISIS and eliminating or undermining another terrorist groups. However, in the meanwhile, of important is prospect for these cooperative relations over Syria following persistence of Bashar Assad and process of eliminating or undermining terrorism operating within it. Thus, drawing on Future Study Approach and relying on scenariowriting method, the article seeks to identify cases occurring in RussianIranian relations over Syria and to analyze its strategic Implications for I. R. Iran.Findings show that, ldquo;out of three general scenarios including prevalence of cooperation, progression towards prevalence of conflict, and simultaneousness of cooperation and conflict, rdquo; third one seems to be most likely. On this basis, it can be suggested that having specified areas of cooperation as well as conflict, I R Iran formulates a shared agenda over them with Russia.