واکاوی سنت‌گرایی انتقادی درتفکر شریعتی

جریان روشنفکری شریعتی قرائت های مختلفی مانند سنت گرایی، قرائت پست مدرنی، فرامدرن گرایی و رویکرد رادیکال را به خود پذیرفته است، زیرا اندیشه او ظرفیت پذیرش همه این قرائت ها را دارا است. او نقاد سنت بوده و در ضمن نقد مدرنیته نیز داشته است و لذا چه بسا او را سنت گرا و یا طرفدار مدرنیته دانسته اند. امّا مطالعۀ عمیق تر آثار شریعتی ما را به طرف جریان سوم سوق می دهد و آن سنت گرایی انتقادی است. رویکرد کلی شریعتی به طرف سنت گرایی است؛ چه آن که دو اصل اساسیِ سنتگرایی؛ یعنی توجه به حکمت خالده و نقد مدرنیته، از اصول اندیشه اوست. شریعتی هم توجه به عقل اشراقی و شرقی دارد و هم در کنار بسیاری از منتقدین مدرنیته، به بحران های مدرنیته می پردازد و اصول تفکر غربی را مورد نقد قرار می دهد؛ ولی مثل دیگر سنت گراها توقف در سنت ندارد، بلکه می خواهد با ایدئولوژی بین سنت و مدرنیته پل بزند، لذا منتقد سنت هم هست، از این رو بهتر است تا جریان فکری او سنت گرایی انتقادی نامیده شود. سنت گرایی انتقادی شریعتی یعنی اینکه مثل دیگر سنت گرایان بحران های مدرنیته را جدی می داند و راه حل آن را توجه به معنویتی می داند که حکمت اشراق توصیه می کند، نه هر معنویتی، بلکه معنویتی که در خدمت ایدئولوژی و اصلاح وضع جامعه باشد.

Analyzing critical traditionalism in Shariati's thinking

Shariati's intellectual flow is accepted by various readings such as traditionalism, postmodern readings, modernism and radical approach because his thought has the capacity to accept all these readings. He was a critique of tradition and at the same time criticized modernity, and therefore he may have considered as a traditionalist or a supporter of modernity. But deeper study of Shariati's works leads us to the third stream, which is critical to traditionalism. Shariati's general approach to traditionalism is that the two fundamental principles of traditionalism, the attention to wisdom and critique of modernity, are the principles of his thinking. Shari'ati has an interest in both illuminated and Oriental wisdom and, along with many critics of modernity, addresses the crises of modernity and criticizes the principles of Western thought. But like other traditionalists, it does not stop in the Sunnah, but wants to make a bridge between tradition and Modernity by ideology. So it is better to call his intellectual thinking a critical traditionalism. Shariati's critical traditionalism means that, like other traditionalists, he take the crises of modernity very serious and sees its solution to pay attention to spirituality that is recommended by illuminated wisdom, not any spirituality, but the spirituality that serves Ideology and reform of society.