بررسی تطبیقی «نظریه تمدن» از دیدگاه فوکوتساوا و مالک بن نبی

با رویارویی تمدن های مختلف با لایه های ظاهری تمدن غرب و مشاهده خیره کنندگی آن، اندیشمندان ملل دیگرهمواره در پی آن بوده اند که علل آن خیره کنندگی و بعضاً رکود تمدن خود چه بوده است. رویکردهای متفکرین بومی ملل مختلف در قبال غرب را می توان در سه دسته اخذ و اقتباس، طرد تمدن غربی و یافتن راهی متناسب با شرایط بومی قرار داد. این مقاله بر آن است با روش مقایسه ای اندیشه های فوکوتساوا و مالک ابن نبی دو متفکر ژاپنی و مسلمان که هر دو زاده دوران پس از روشنگری غرب هستند را در زمینه نظریاتشان در زمینه تمدن خود و نسبت جامعه اشان با غرب را مورد بررسی قرار دهد. این دو در پی یافتن پاسخی بومی برای حل معضلات تمدنی خود هستند و به گروه سوم تعلق دارند. فوکوتساوا معتقد است تمدن ژاپنی در برابر تمدن غربی باید رفتاری خردمندانه داشته باشد و به دور از تعصب و با رعایت اصول تمدن ژاپن راهی بومی را پیشنهاد می دهد و مالک ابن نبی نیز با مد نظر قرار دادن بن مایه دین اسلام و اثر آن در تمدن سازی در دنیای اسلام معتقد است باید از تمدن دینی در برابر تمدن وارداتی و سکولار دفاع کرد. سوال پژوهش آن است که بر اساس اندیشه های فوکوتساوا و مالک بن نبی، چطور می توان با در نظر گرفتن شرایط بومی، راهی برون رفت از شرایط کنونی کشورهای جهان سوم یافت و راه گام نهادن این کشورها در فرایند تمدنی جدید بدون از دست دادن هویت ملی، دینی و مذهبی چیست؟ فرضیه تحقیق آن است که فوکوتساوا (پیشرو پیشرفت تمدن ژاپن) و مالک ابن نبی نظریه پرداز تمدن اسلامی، هر دو دارای تفکر اصلاحی و یافتن راهی مناسب با توجه به شرایط بومی هستند که بدنبال اخذ و یا رد صرف نیست.