تحلیل راهبردهای احیای شرکت‌های تولیدی کوچک و متوسط رو به افول و ورشکسته به کمک مدل‌سازی تفسیری ساختاری (مورد مطالعه: صنایع غذایی استان اردبیل)

مقدمه و هدف: برای احیای موفق یک شرکت ورشکسته و یا رو به افول با عملکرد ضعیف، گستره وسیعی از راهبردهای احیا می‌توان در نظر گرفت که این راهبردها با یکدیگر برهم‌کنش دارند و بی‌توجهی به این موضوع،‌ احیای شرکت‌های رو به افول، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط را در عمل با مشکل روبه‌ رو می‌کند؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدل تفسیری ساختاری و تحلیل برهم‌کنش راهبردهای احیای شرکت‌های تولیدی کوچک و متوسط است.روش ‌ها: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و به‌ دلیل اینکه مبتنی بر مدل‌سازی تفسیری ساختاری، به ارائه مدل سلسله ‌مراتبی برهم‌کنش راهبردهای احیای شرکت‌های کوچک و متوسط در آستانه افول و ورشکسته می‌پردازد،‌ می‌توان آن را پژوهش توصیفی پیمایشی به‌حساب آورد. ازآنجاکه بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط صنایع غذایی در استان اردبیل طی چند سال گذشته رو به افول بوده یا ورشکسته شده و نیاز مند احیا هستند، این صنایع به‌عنوان مورد مطالعاتی این پژوهش انتخاب شدند. در مرحله نخست پژوهش برای بومی‌سازی عوامل افول این شرکت‌ها از غربالگری فازی استفاده شد؛ سپس برای تعیین راهبردهای مرتبط با هر عامل افول، مصاحبه با گروه کانونی شامل 10 نفر از خبرگان دانشگاهی و صنعتی، صورت گرفت و برای ارائه مدل برهم‌کنش و تجزیه‌وتحلیل قدرت نفوذ و همبستگی این راهبردها،‌ مدل‌سازی تفسیری ساختاری و روش میک مک، با مشارکت همان خبرگان به ‌کار رفت و از دو نرم‌افزار اکسل و متلب برای تحلیل داده‌ها استفاده شد.یافته ‌ها: از تعداد 22 عامل افول شرکت‌ها که در پژوهش ‌های قبلی شناسایی ‌شده بودند، 19 عامل به‌عنوان عوامل افول شرکت‌های صنایع غذایی استان اردبیل تعیین شدند و سه عامل «وضعیت انحصار در بازار»، «عرضه بیش از نیاز بازار»، «نبود فرهنگ همکاری میان کارکنان و مدیران» به‌دلیل میزان اهمیت کمتر از 70 درصد در منظر خبرگان، حذف شد. برای این عوامل افول، 32راهبرد (بومی‌شده و جدید) تعیین شده و علاوه بر آن، کل راهبردهای احیا در قالب شش دسته راهبردهای مالی و اقتصادی، بازاریابی و مشتری مداری، منابع انسانی، مبتنی بر دانش، ساختاری و تعاملات، و کارایی تولید و عملیات نیز دسته‌بندی شدند. مدل سلسله ‌مراتبی تفسیری ساختاری راهبردهای احیا که در شکل 2، نشان داده شده است، نشان می‌دهد که این راهبردها با یکدیگر رابطه کمک‌کنندگی و تسهیل‌کنندگی دارند و برای به‌کارگیری آن‌ها باید از سطح پایین‌ترین سطح این مدل، شروع به اقدام کرد. نتیجه قابل‌توجه دیگر اینکه اگرچه راهبردهای تعیین‌شده در قالب شش دسته ارائه‌شده‌اند، اما مدل نهایی نشان می‌دهد که برای اجرای این راهبردها،‌ الزاماً نباید همه راهبردهای یک دسته را به‌طور هم‌زمان موردتوجه قرارداد؛ بلکه سلسله‌مراتب راهبردها به‌خوبی نشان می‌دهد که اولویت به‌کارگیری این راهبردها از پایین به بالا و از دسته‌بندی‌های مختلف است.نتیجه‌گیری: احیای شرکت‌های کوچک و متوسط ورشکسته و یا رو به افول صنایع غذایی، یک فرآیند تک‌بعدی نیست و راهبرد یکتایی برای آن وجود ندارد؛ بلکه باید ترکیبی از راهبردهای شش گانه شامل راهبردهای مالی و اقتصادی، بازاریابی و مشتری مداری، منابع انسانی، راهبردهای مبتنی بر دانش، ساختاری و تعاملات و کارایی تولید و عملیات را موردتوجه قرار داد و فرایند احیا را در یک قالب نظام‌مند و به‌صورت یک جریان مستمر و تدریجی به انجام رساند.

revitalizing strategies analyzing for declining and bankrupt small and medium manufacturing companies with the help of interpretive structural modeling (case study: food industries of ardabil province)

introduction: successfully reviving a bankrupt or declining company with poor performance requires considering a wide range of revival strategies that interact with each other. neglecting this interaction complicates the revival of declining companies, especially small and medium-sized enterprises (smes). therefore, the primary goal of this research is to present an interpretive structural model and analyze the interactions of revitalization strategies for smes.metods: this research is practical in purpose and utilizes interpretive structural modeling to provide a hierarchical model of strategy interactions for reviving smes on the verge of decline and bankruptcy, making it descriptive-survey research. given that many smes in the food industry in ardabil province have declined or gone bankrupt in recent years and need revival, this sector was chosen as the case study. initially, fuzzy screening was used to localize the decline factors of these companies. subsequently, to determine the strategies related to each decline factor, interviews were conducted with a focus group of 10 academic and industrial experts. structural interpretive modeling and the micmac method were employed to provide an interaction model and analyze the power and correlation of these strategies, using excel and matlab for data analysis.result and discossion: out of 22 decline factors identified in previous research, 19 were confirmed as decline factors for food industry companies in ardabil province. three factors— &monopoly situation in the market,& &supply exceeding market demand,& and &lack of a culture of cooperation between employees and managers&—were excluded due to their importance being less than 70% according to experts. for these decline factors, 32 strategies (localized and new) were identified. the revitalization strategies were categorized into six groups: financial and economic strategies; marketing and customer orientation; human resources; knowledge-based strategies; structural and interactions; and production and operation efficiency. the interpretive structural hierarchical model of revitalization strategies, shown in figure 2, indicates that these strategies have a facilitating relationship. implementing them should begin from the lowest level of the model. another significant finding is that although the strategies are presented in six categories, the final model shows that implementing these strategies does not require attention to all strategies in one category simultaneously. instead, the hierarchy of strategies clearly shows that the priority of implementation is from the bottom up and across different categories.conclusions: reviving bankrupt or declining smes in the food industry is not a one-dimensional process and lacks a single strategy. instead, a combination of six strategies—financial and economic; marketing and customer orientation; human resources; knowledge-based; structural and interactions; and production and operation efficiency—must be considered. the revival process should be conducted in a systematic format as a continuous and gradual flow.