ارائه مدلی برای سنجش خطر اخلاقی مدیران بر مبنای داده های مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

هدف پژوهش حاضر ارائه مدل برای سنجش خطر اخلاقی مدیران بر مبنای داده های مالی می باشد. برای این منظور بر اساس ادبیات، تئوری‌ها و نظرسنجی از خبرگان سراسر کشور، 22 متغیر منشاء خطر اخلاقی مدیران استخراج و مجدداً در معرض اظهارنظر خبرگان قرار گرفت تا از نظر اهمیت نیز به متغیرها امتیاز‌ دهی نمایند. 9 متغیر بر اساس ترجیح خبرگان انتخاب گردید و با استفاده از فرایند تحلیل سلسه مراتبی گروهی (gahp) به هریک از متغیرهای انتخاب شده ضرایب متناسبی تخصیص یافت و مدل اولیه حاصل گردید. در نهایت مدل بدست آمده از طریق پیامدهای شناسایی شده، مورد اعتبار‌سنجی قرار گرفت. اطلاعات مدل ‌نهایی‌که شامل متغیرهای ساختار(تمرکز) مالکیت، عدم‌ اطمینان‌محیطی، انحصار در بازار محصول، محدودیت‌ مالی، نسبت اهرمی، جریان‌های نقد آزاد، مخارج‌ سرمایه‌ای، ریسک‌ درونی شرکت و چرخه عمر شرکت می باشد، از بورس اوراق بهادار تهران جمع‌آوری گردید. نتایج آزمون اعتبارسنجی مدل نشان می دهد که خطر اخلاقی مدیران موجب افزایش ریسک سقوط قیمت سهام و کاهش کارایی سرمایه گذاری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌شود. در نتیجه، مدل ارائه شده می تواند جهت تصمیم‌گیری ها، خصوصاً در بازار سرمایه کارآمد باشد. با فراهم شدن امکان اندازه گیری خطر اخلاقی مدیران بر مبنای داده‌های مالی می‌توان تدابیر لازم برای کاهش آن را از طریق برقراری مکانیزم‌های حاکمیت شرکتی قوی برای کنترل و نظارت، اتخاذ نمود.

A Model for Measuring Moral Hazard of Managers Based on Financial Data

The purpose of this study is to provide a model for measuring the moral hazard of managers based on financial data in firms listed in Tehran Stock Exchange. For this purpose, based on the literature, theories and surveys, 22 variables are extracted as  sources of management moral hazards and they are and reexposed to the comments of experts in order to rate the variables in terms of importance. 9 variables are selected based on expert preferences. Then appropriate coefficients are assigned to each variable using the group Analytical Hierarchy process (GAHP) to obtain the initial model. Finally, the obtained model is validated through the identified consequences. The information of the final model, which includes the variables of ownership structure, environmental uncertainty, monopoly in the product market, financial constraints, leverage ratio, free cash flows, capital expenditures, internal risk of the company and life cycle of the company, is collected from Tehran Stock Exchange. Results from the model validation test show that management moral hazards has a positive and significant relationship to information asymmetry and stock prices crash risk and a negative and significant relationship to investment efficiency. As a result, the proposed model can be effective for decision making especially in the capital market. Possibility of measuring management moral hazards, the necessary actions can be taken to reduce it through the establishment of strong corporate governance mechanisms for control and supervision.