تحلیل محتوای کیفی گزارش مسئولیت اجتماعی شرکت ها با تاکید بر ذینفعان اجتماعی

داشتن روابط متقابل و توجه به خواست و منافع کلیه ذینفعان، نیازمند گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت است. شرکت های فعال در بازار سرمایه کشور نیز اهمیت این نوع گزارشگری را در دهه اخیر درک کرده و به صورتی پراکنده، ناهمگون و فاقد چارچوب که مبتنی بر نیازهای اطلاعاتی ذینفعان پیرامون عملکرد مسئولیت اجتماعی باشد، در گزارش‌های خود موضوعاتی را گزارش می کنند. در پژوهش حاضر، با تحلیل محتوای کیفی بخش گزارش مسئولیت اجتماعی مندرج در گزارش فعالیت هیئت مدیره شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و فرابورس اوراق بهادار، مهم‌ترین مقوله های گزارشگری اجتماعی ناظر بر ذینفعان اجتماعی، استخراج گردیده است. 1490 صفحه گزارش، مرتبط با اسناد 58 شرکت نمونه در بازه زمانی 1393 تا 1397 پس از حذف افشاهای تکراری و نامرتبط برای هر شرکت، با استفاده از نرم افزار مکس کیودا مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفت. در مجموع 1967 کد در قالب 18 مقوله و 62 خرده مقوله به ترتیب بیشترین کد در رابطه با ذینفعانی چون کارکنان، جامعه، مشتریان و محصول استخراج شد. آزمون تفاوت کدهای استخراج شده در سطح شرکت های بزرگ و کوچک که با استفاده از سه شاخص گروه بندی شدند، نشان داد که نوع افشاء در میان این دو گروه به صورت معناداری، متفاوت است. همچنین این تفاوت در سطح صنایع انتخابی نیز معنادار بود. تحلیل مشابهت میان اسناد دو گروه از شرکت ها نشان داد که ساختار گزارشگری شرکت های بزرگ با تاکید بر مقوله های مرتبط با ذینفعان اجتماعی، بسیار به یکدیگر شباهت دارد. همچنین تحلیل مشابهت در صنایع نمونه بیانگر آن است که دو صنعت سیمان و خودرو در مقایسه با صنایع دیگر، بیشترین شباهت را با یکدیگر دارند.

Qualitative Content Analysis of Corporate Social Responsibility Reports with Emphasis on Social Stakeholders

Having a mutual relationship and considering the stakeholder’s interests, require recognizing, measuring, and reporting of the entity’s social responsibility performance. Companies in the capital market of Iran have understood the importance of this issue in the last decade and they report some topics in their reports in a scattered manner without a structured framework based on the information needs of stakeholders about social responsibility performance. In this paper, the most important themes about different social stakeholders in social responsibility reports of Tehran Stock Exchange using qualitative content analysis were extracted. 1490 pages of reports, related to documents of 58 companies as sample research, in periods between 2013 to 2018 in a single file for per company after removing duplicate and irrelevant disclosures, were analyzed with content analysis method using MAXQDA 2018 software. Finally, 1967 codes included 18 categories and 62 subcategories were extracted about social stakeholders included employees, society, customers, and product/ service based on most codes respectively. Examining the difference between the codes of two groups included big and small companies, which were grouped by three indicators showed that, the type of disclosure differs significantly between the groups. This difference was also significant in the different industries. Furthermore, it was determined between the documents of two groups by similarity analysis that reporting structure of big companies with an emphasis on themes about social stakeholders is very similar. Similarity analysis in sample industries showed that cement and automobile industry are most similar to each other compared to other industries.