سیاست نگاه به شرق و تحلیل امکان یا امتناع ائتلاف راهبردی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و چین (1392-1368)

یکی از رویکردهای مطرح در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، سیاست نگاه به شرق است. این رویکرد پس از گذشت یک دهه از قطع روابط دیپلماتیک ایران با ایالات متحده آمریکا و نیز تشدید تحریم‌های گسترده این کشور و نیز اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران در اولویت سیاست خارجی ایران قرار گرفت. در این راستا جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد تا به‌منظور تامین بخشی از آرمان‌ها و اهداف اقتصادی خود با اتخاذ این رویکرد جدید، از تک‌قطبی شدن ساختار نظام بین‌الملل پس از جنگ سرد جلوگیری کند. در این میان، چین به‌عنوان یک قدرت نوهژمون در نظام بین‌الملل که ماتریس قدرتش همواره درحال اوج گرفتن است و شاخص‌های برتری قدرت خود را در ابعاد مختلف اقتصادی، نفوذ سیاسی و نظامی ارتقا بخشیده است، مورد توجه دستگاه دیپلماسی ایران قرار گرفت تا از طریق توسعه همکاری با این کانون ثروت و قدرت بین‌المللی، بخشی از اهداف ملی ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی تامین شود. اما اینکه ساختار هژمونیک نظام بین‌الملل پس از جنگ سرد تا چه میزان فرصت ائتلاف‌سازی را در برقراری این مناسبات راهبردی دراختیار دستگاه دیپلماسی ایران قرار داده، مسئله‌ای است که پژوهش حاضر قصد تبیین آن را دارد. در این راستا پرسش اصلی این مقاله این است که جمهوری اسلامی ایران چه هدفی را در توسعه مناسبات راهبردی با چین دنبال می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش، این فرضیه به آزمون گذاشته شده است که «جمهوری اسلامی ایران به چین به‌عنوان یک جایگزین مناسب در حوزه مناسبات اقتصادی می‌نگرد». روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی‌‌توصیفی است و برای تبیین مسئله پژوهش از نظریه «چرخش قدرت و نقش»، بهره گرفته شده است.

Iran’s Look East Policy: Analyzing The Possibility of establishment of Strategic economic Alliance Between the Islamic Republic of Iran and China (1989 2013)

Look east doctrine is an important approach in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. This approach was adapted as a policy priority, following a decade of disruption of diplomatic relationship with the United States of America as well as the intensification of EU sanctions against the Islamic Republic of Iran.Adopting this new approach, the IR of Iran has tried to safeguard its economic goals and objectives by abstracting the unipolar structure of the international system formed following the Cold War. China, as a new hegemonic power in the international system, has attracted the attention of Iran’s diplomatic apparatus, in order to strengthen Iran’s national interests in regional and international levels, by expanding the cooperation with this rich and powerful pole in international system. This article analyzes the extent the hegemonic structure of international system allows a coalitionbuilding opportunity for Iranian diplomacy to establish strategic relations with China.The main question of the paper is to find the objectives of the IR of Iran in extending its strategic relations with China. The study uses an analytic descriptive method based on the theory of power to test the validity of the hypothesis that the IR of Iran considers China as one of the suitable alternatives in the area economic strategic relationship.