اشتغال‌زایی بخش نفت در اقتصاد ایران با استفاده از تکنیک داده ـ ستاده

مسیله مطرح‌شده در این مقاله این است که آیا بخش نفت می‌تواند از پتانسیل لازم برای اشتغال‌زایی در اقتصاد کشور برخوردار بوده و یا حداقل به‌عنوان محرکی کلیدی جهت ایجاد اشتغال در سایر بخش‌های اقتصادی به‌شمار آید. در مقاله حاضر، با استفاده از تکنیک داده ـ ستاده، اشتغال‌زایی بخش نفت در مقایسه با سایر بخش‌های اقتصادی مورد محاسبه قرار گرفته است. در این راستا از شاخص‌های پیوند پسین و پیشین اشتغال استفاده شده است. هدف اصلی این مقاله بررسی جایگاه بخش نفت به‌عنوان یک بخش واسطه‌ای در میان سایر بخش‌های اقتصادی است. نتایج محاسبات، نشان می‌دهد که بخش‌های «نفت خام و گاز طبیعی»، «فراورده‌های نفتی» و «مواد و محصولات شیمیایی» ـ به عنوان یکی از بخش‌های مهم وابسته به بخش نفت ـ از لحاظ ضریب پسین اشتغال، کمترین مقدار این شاخص، و درنتیجه پایین‌ترین رتبه را به خود اختصاص داده‌اند. از سوی دیگر از نظر شاخص پیشین اشتغال نیز، بخش‌های «نفت خام و گاز طبیعی» و «فراورده‌های نفتی» به‌ترتیب کمترین مقدار شاخص را دارا هستند. ازاین‌رو دو بخش مذکور از لحاظ توسعه اشتغال در وضعیت نامناسبی قرار داشته و بنابراین نمی‌توانند به‌عنوان بخش‌های اشتغال‌زا در اقتصاد قلمداد شوند. این موضوع بیشتر ناشی از مسیله خام‌فروشی نفت و عدم توسعه بخش‌های پایین‌دستی ازجمله مصنوعات نفتی مانند بنزین، گازوییل و صنایع پتروشیمی می‌باشد که باعث شده است ارتباط بخش نفت با فعالیت‌های اقتصادی کشور در سطح موردانتظار نبوده و درنتیجه کمتر محرک اشتغال در اقتصاد کشور باشد.