مطالعه تطبیقی سیاست‌گذاری صادرات گاز طبیعی در چارچوب مولفه‌های امنیت انرژی در روسیه، قطر و ایران

این مقاله تلاشی در جهت یافتن چگونگی تاثیر‌گذاری سیاست‌های مربوط به امنیت ملی و ملاحظات امنیت انرژی در تعیین سیاست‌های صادرات گاز جمهوری اسلامی ایران است. فرضیه پژوهش مدعی است هرگونه کامیابی یا ناکامی سیاست‌گذاری صادرات گاز ایران وابستگی مستقیم به توجه به امنیت انرژی طرفین مبادله در سایه ملاحظات کلان امنیت ملی آنان دارد. برای تبیین مناسب فرضیه پژوهشگران سعی نموده‌اند با نگاهی تطبیقی به سیاست‌های صادرات گاز دو کشور بزرگ تولید‌کننده و صادرکننده گاز طبیعی (روسیه و قطر) در چهارچوب مفاهیم واقع‌گرایی امنیت انرژی و آرمان‌گرایی امنیت انرژی چارچوب مفهومی لازم برای تحلیل سیاست‌های صادرات گاز جمهوری اسلامی ایران را فراهم آورند. مطالعات این پژوهش از یک سو نشان‌دهنده‌ی نبود شناخت کافی سیاست‌گذاران این حوزه از مفهوم «امنیت انرژی» است. به عبارتی بی‌توجهی به مولفه‌های امنیت انرژی، موجب تحلیل رفتن ظرفیت‌های ژئواکونومیکی ایران با توجه به منابع گازی چشمگیر آن شده است. از سوی دیگر سیاست‌گذاری صادرات گاز ایران با توجه به چارچوب‌بندی امنیت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، همزمان تحت فشار ایالات متحده آمریکا با پر رنگ کردن عدم تامین «امنیت عرضه» از طرف ایران برای کشورهای خریدار و فشار روسیه برای ممانعت از ورود رقبای بزرگ به بازار اروپا جهت حفظ انحصار و «امنیت تقاضا»ی خود در این بازار بوده است.

a comparative study of natural gas export policy and energy security in russia, qatar & iran

the authors’ main objective is to examine the nature of the relationship between the islamic republic of iran (iri)’s gas export policy and its national security policies as well as its energy security policies. the research hypothesis postulates that success or failure of iranian gas export policy is related to energy security criteria of the two sides of transaction. moreover, this association is affected by iran’s national security policy. to gain conceptual framework for analyzing iranian gas export policy, we try to compare gas export policies of qatar and russia, the two key natural gas exporters in the world.the studies of gas export negotiations conducted in the past three decades in addition to challenges toward mega project of iran’s gas export clearly show lack of sufficient knowledge of iranian energy policy-makers about energy security concepts. overlooking the requirements of energy security in the process of gas export policymakig has greatly contributed to the loss of iran’s geo-economic potentials in spite of its considerable natural gas resources. furthermore, iran’s gas export policy is under pressure from the us imposed sanctions with &lack of supply security& justification for clients and is rooted in iranian national security and foreign policy. russia has also been striving to prevent major natural gas producers like iran to enter the european market in order to protect its &demand security& across the continent.