نظام بودجه‌ریزی ایران از انقلاب مشروطه تاکنون: مبتنی بر هویت قائم به شخص و دارای تعادل سیاسی (اما ناکارا) به همراه عدم تعادل‌های اقتصادی و حقوقی

در این مقاله با بررسی روند شکل‌گیری و تغییرات بودجه‌ریزی در ایران از انقلاب مشروطه تاکنون، نشان داده شده است که نظام بودجه‌ریزی کشور یک تعادل سیاسی «ناکارا» است که به عدم تعادل‌های حقوقی و اقتصادی منجر می‌شود. این ساختار باعث شده است مجلس و دولت از نقش خود در فرایند بودجه‌ریزی ناراضی باشند و در عین حال با تحمیل هزینه‌های فراوان بر اقتصاد ملی (از جمله طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام و سیکل‌های معیوب مالی و پولی) موجب نارضایتی مردم از نتایج تخصیص بودجه ‌شوند.مبتنی بر رهیافت نظم اجتماعی دسترسی محدود، تحلیل شده است که بخش قابل توجهی از فرایند بودجه‌ریزی در کشور قائم به شخص بوده و این ویژگی یکی از عوامل اصلی تعادل ناکارای بودجه‌ریزی در ایران است. در مرحله تصویب بر نقش رئیس کمیسیون تلفیق بودجه و در مرحله اجرا بر نقش رئیس سازمان برنامه‌وبودجه متمرکز و مشخص داده شده است که از سطح گسترده حق صلاحدیدی برخوردار هستند. در مرحله نظارت نیز بر گزارش‌های تفریغ بودجه متمرکز و نشان داده شده که کارایی این گزارش‌ها بسیار اندک است.