تحلیل رابطه ی مافوق-مادون به عنوان عنصر ساختاری مسیولیت کیفری مقامات مافوق در اسناد بین المللی و رویه ی قضایی

زمینه و هدف: مسیولیت کیفری مقامات مافوق از نگرانی های جامعه ی بین المللی است. به همین دلیل پروتکل الحاقی اول به کنوانسیون های ژنو، اساسنامه ی دیوان های موقت و اساسنامه ی دیوان بین المللی کیفری با شناسایی صریح این دکترین، عناصر سه‌گانه، ضوابط و معیارهایی برای آن مشخص نموده اند، هرچند اسناد بین المللی ضمن اشاره به وجود عنصر ساختاری به‌عنوان یکی از عناصر سه‌گانه، تعریفی از آن ارایه نداده اند، اما اعلام نموده اند که عنصر ساختاری مسیولیت کیفری مقامات مافوق به‌موجب حقوق بشردوستانه ی بین المللی رابطه ی مافوق- مادون است. روش تحقیق: روش تحقیق: پژوهش حاضر ازنظر نوع و هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی بوده و جمع‌آوری اطلاعات از طریق بررسی اسنادی و فیش‌برداری بوده است.یافته ها: در دادرسی های بعد از جنگ جهانی دوم، معیار های فرماندهی و کنترل به‌عنوان معیارهای عنصر ساختاری پذیرفته‌شده‌اند. دیوان های موقت ضابطه ی کنترل موثر را اجرایی نموده اند و دیوان کیفری بین-المللی نیز از همین رویه تبعیت نموده است، البته با این تفاوت که برای مافوق نظامی از ضابطه ی فرماندهی، کنترل موثر و اقتدار ولی برای مافوق غیرنظامی تنها از اقتدار و کنترل موثر استفاده‌شده است. نتیجه گیری: مواد 86 و 87 پروتکل الحاقی اول نیز علیرغم تفاوت در هدف، معیارهای فرماندهی و کنترل را برای تحقق دکترین مزبور لازم می دانند. البته شرح کمیته ی بین المللی صلیب سرخ بر پروتکل الحاقی اول، مفهوم مافوق را گسترده تر از وجود رابطه ی مافوق-مادون می داند و آن را شامل مفهوم کنترل در سلسله‌مراتب می داند. دکترین فوق محدود به اشخاص نظامی نیست، بلکه گستره ی آن شامل اشخاص غیرنظامی نیز می شود و نسبت به‌تمامی جنایات بین المللی و مخاصمات مسلحانه ی غیر بین‌المللی نیز اجرا می شود