تاملی در بنیادهای نظری مسئولیت کیفری احزاب سیاسی با رویکرد تطبیقی

زمینه و هدف: احزاب سیاسی جایگاه بی همتایی در نظام های مرد سالار دارند و کارکردهای اجتماعی و سازمانی آنها، غیرقابل جایگزینی است. اما این جایگاه بی بدیل به این معنا نیست که نیازی به نظارت ندارند. به همین خاطر است که نظام های سیاسی مختلف، از جهات گوناگون نظارت هایی را بر فعالیت احزاب اعمال می کنند. با توجه به تاثیری که احزاب بر حیات سیاسی، اجتماعی، اداری و اقتصادی کشورها می تواند داشته باشد، یکی از این نظارت ها، نظارت کیفری است. در همین راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که چگونه و تا چه اندازه می توان احزاب سیاسی را مشمول احکام کیفری قرار داد. روش تحقیق: این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی، با مطالعه کتب، مقالات معتبر و بررسی قوانین و مقررات جاری ایران و برخی از کشورها صورت گرفته است.یافته ها و نتایج: آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شده است، بررسی مبانی نظری مسئولیت کیفری احزاب سیاسی است و هدف از آن، تبیین مبانی فکری این امر است تا به عنوان چراغ راهی برای قانونگذار کیفری عمل کند. نگاهی به رویه کشورهای دیگر در این خصوص و عملکرد احتیاط آمیز آنها در شناسایی یا عدم شناسایی مسئولیت کیفری برای احزاب و همچنین، ارزیابی ظرفیت ماده 20 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در مدیریت امر، این ضرورت را مسجل می کند که قانونگذار ایران در پاسخ به معنای تسری یا عدم تسری مسئولیت کیفری نسبت به احزاب سیاسی، باید مطالعات عمیق تری انجام دهد و به ماده 20 کنونی قانون مجازات اسلامی، بسنده نکند.

a reflection on the theoretical foundations of criminal liability of political parties with a comparative approach

background and aim: political parties have a unique position in democratic systems and their social and organizational functions are irreplaceable. but this unique position does not mean that they do not need supervision. this is why different political systems monitor the activities of parties in different ways. considering the influence that parties can have on the political, social, administrative and economic life of countries, one of these supervisions is criminal supervision. in this regard, the present study seeks to answer the question of how and to what extent political parties can be subject to criminal sentences.research method:this research has been done with a descriptive analytical approach, by studying books, authentic articles and checking the current laws and regulations of iran and some countries.findings and results: what has been discussed in this research is the investigation of the theoretical foundations of the criminal liability of political parties and its purpose is to explain the intellectual foundations of this matter in order to act as a light for the criminal legislator. looking at the practice of other countries in this regard and their cautious performance in recognizing or not recognizing criminal liability for parties, as well as evaluating the capacity of article 20 of the islamic penal code approved in 2013 in managing the matter, confirms the necessity that the iranian legislator in response to the meaning of extension or non extension of criminal responsibility towards political parties should be studied more deeply and not be satisfied with the current article 20 of the islamic penal code.