تبیین مولفه‌های شایستگی حرفه‌ای معلمان و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران

بقاء و کارآمدی نظام های آموزشی به دانش و تخصص های متنوع، توانایی ها و مهارت های منابع انسانی به ویژه معلمان آن ها بستگی دارد؛ هر چه معلمان از آمادگی، شایستگی و توان مندی بیش تر برخوردار باشند، سهم بیش تری در ارتقای سطح کارآیی نظام ها خواهند داشت. پژوهش حاضر با هدف تبیین مولفه های شایستگی حرفه ای معلمان و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران صورت گرفت. روش پژوهش، توصیفی شامل؛ تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا و رویکرد آن نیز کاربردی بود. جامعه پژوهشی شامل دو بخش؛ متون مرتبط با شایستگی های حرفه ای معلمان و محتوای چهار سند بالادستی نظام آموزش و پرورش (سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین، برنامه درسی ملی) می باشد که با توجه به ماهیت موضوع، از نمونه گیری صرف نظر و کل جامعه مورد بررسی واقع شده است. ابزارهای اندازه گیری، فرم فیش برداری و نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بود. داده های اسنادی به شیوه کیفی و داده های تحلیل محتوی با استفاده از شاخص های توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفتد. عمده ترین یافته های پژوهش بیانگر آن است که: 1. چارچوب مفهومی شایستگی معلمان را می توان بر اساس مدارک و مستندات مرتبط در پنج مولفه دانش، نگرش، مهارت، توانایی و ویژگی های شخصیتی تدوین نمود. 2. میزان توجه به مولفه های شایستگی در اسناد بالادستی آموزش و پرورش متفاوت است به طوری که بیشترین تاکید بر مولفه ویژگی های شخصیتی و کمترین تاکید بر مولفه توانایی شده است. 3. در بین اسناد مورد بررسی، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به سند چشم انداز بیست ساله (0.37) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به سند تحول بنیادین (0.14) بوده است. با توجه به یافته های پژوهش حاضر که حاکی از نامتوازن بودن توزیع مولفه های تبیینی و توجه نامتناسب محتوای اسناد بالادستی آموزش و پرورش است، بازنگری در ویراست های آتی آن ها در راستای توجه بیشتر به مولفه های کمتر مورد توجه، به عنوان حلقه ی مفقوده ضروری به شمار می آید.