نظام هنجاری در سیاست جنایی اسلام

هنجارمندی به معنای تقید الزامی به قواعد و ضوابط رفتاری قانونگذاری شده ، یا تبعیت خود به خودی از وضعیت غالب موجود رفتاری لازمه ی دیرین وجود آدمی و حیات اجتماعی او بوده است . چنانکه هنجار شکنی نیزهمزاد هنجارمندی بوده و همواره در زندگی بشر وجود داشته است . سیاسی جنایی - چه در مفهوم مضیق و چه در مفهوم موسع آن - به هنجار ( نرم ) و نقض هنجار و پاسخی که جامعه ( اعم از دولت و جامعه ی مدنی ) به هنجار شکنی ( پدیده ی مجرمانه ) ابزار می کند مربوط می شود . ازاین رو ، نظام هنجاری ، به معنای رژیم تحدید و تمیز بهنجار و نابهنجار رفتاری ، نخستین خشت بنای سیاست جنایی به شمار می آید و چگونگی ‹‹ هنجارانگاری ›› تعیین کننده ی ماهیت و جهت هر سیاست جنایی تلقی می گردد . بر این اساس ، و در جهت شناخت این مقوله ی زیربنایی سیاست جنایی اسلام (‌که باید الهام بخش سیاستگذار جنایی در جمهوری اسلامی ایران باشد ) ، در این مقال و مجال ، نظام هنجاری در سیاست جنایی اسلام به بحث و بررسی گذاشته شده است . از آنجا که هر نظام هنجاری و هر نوع هنجارانگاری مبتنی بر مبانی نظری ( فلسفی - ایدئولوژیک ) خاصی بوده و متناسب با آن مبانی و زیرساختهای تئوریک ، قلمرو و منابع ویژه ی خود را داراست ، در بخش نخست این کنکاش به مبانی نظری، قلمرو و منابع نظام هنجاری برخاسته از یک مذهب آسمانی جامع دین و دنیا و ماده و معنا اشاره شده است . بخش عمده و در واقع محصول و نتیجه ی یک نظام هنجاری ، مجموعه ای از باید و نبایدهای رفتاری است که ما آن را منطقه الزام نامیده ایم و شامل واجبات و محرمات می شود . شناخت تفضیلی این منطقه مستلزم شناسایی یکایک رفتارهای مامور‍‍‍ٌبه یا منهیٌ عنه در یک نظام هنجاری است و خارج از حوصله ی این مقال می باشد . در بخش دوم این نگاه گذرا ، با اشاره به ویژگی عدم ثبات و عدم وحدت این منطقه در نظام هنجاری اسلام ، به مختلف و متغیر بودن منطقه الزام در نظام هنجاری اسلام و علل و عوامل این اختلاف ، تغیر و انعطاف پذیری پرداخته شده است .