بررسی شرایط وصی از دیدگاه هفت مذهب اسلامی (امامیه، حنفی، مالکی، حنبلی، شافعی، زیدی، ظاهریه)

در این بررسی که تحت عنوان شرایط وصی از دیدگاه هفت مذهب اسلامی انجام گرفته باید گفت که شرایط مورد بحث در وصی به ترتیب عبارتند از : بلوغ ، عقل ، اسلام ، عدالت ، کفایت ، حریت ، بینایی ، ذکوریت . اما همه فرقه ها و بلکه علمای هر یک از مذاهب در این شروط اتفاق نظر ندارند و می توان گفت که تنها سه مساله ی بلوغ، عقل و اسلام از شروط متفق علیه همه فرق اسلامی بوده به طوری که می توان بر آن ادعای اجماع نمود . کلیه فرق اسلامی وجود حالت بلوغ را در شخص وصی لازم می دانند ، منتهی بعضی عقیده دارند که اگر به شخص نابالغ ، شخص بالغ دیگری ضمیمه گردد وصایت نابالغ ، صحیح خواهد بود . درباره شرط عقل نیز بین فقهای اسلام اتفاق عقیده است و تنها مساله ای که در آن اختلاف نظر وجود دارد ، حالت جنون ادواری است که اکثریت اینان ، وصی قرار گرفتن شخص مظنون را ( خواه ادواری یا اطباقی ) را باطل می دانند. در زمینه شرط عدالت می توان گفت که در تعریف آن بین حقوق دانان ، اختلاف نظر وجود دارد وگرنه در لزوم وجود آن تردیدی نمی توان کرد . بقیه شرایط دیگری که ذکر گردید از شروطی هستند که بشدت در مورد آنها اختلاف رای وجود دارد ؛ به طوری که بعضی ، شروط کفایت ، حریت ، بینایی و ذکوریت را به هیچ وجه لازم نمی دانند . در مورد زمان لزوم وجود شرایط یاد شده در وصی سه نظریه مهم وجود دارد : 1- نظریه ای که این شرایط را در هنگام فوت موصی لازم می دانست . 2- نظریه ای که این شرایط را هم در زمان وصیت و هم زمان فوت موصی لازم می دانست . 3- نظریه ای که وجود شرایط لازم را از لحظه ی انشای وصیت تا لحظه ی فوت موصی لازم می دانست . به هر حال با توجه به مباحث ذکر شده در این مقاله و نتیجه گیریهای پایان بحث ، موضع درخشان و مستحکم فقه امامیه و تفوق و برتری آن بر آرای دیگر مذاهب اسلامی به خوبی روشن می گردد . اینان درهر موضعی با دسترسی به اخبار فراوان وارده از ناحیه ی معصومین ( ع) و مبتنی بر قواعد محکمه ی حقوقی به ارائه ی راههای جامع و همه گیر می پردازند.