رویکردی جامعه شناختی به تحول دولت در دنیای اسلام

سه متغییر اصلی در مطالعه جامعه شناختی پدیده دولت در دنیای اسلام دخیل اند : وحی ( دین و حیانی ) ، سنن قبیلگی و عناصر خارجی . مطالعه ساخت قدرت در دوره های مختلف تاریخی دنیای اسلام بیانگر این است که در هردوره ای یک عامل تعیین کننده و بقیه حاشیه ای بوده اند . در یک مطالعه بومی و بر حسب تعیین کنندگی هر یک از سه متغییر مذکور ، چهار نوع دولت در تاریخ سیاسی دنیای اسلام قابل شناسایی است : 1- الگوی دولت قرآنی 2- الگوی دولت خلیفگی 3- الگوی دولت علی البدل یا حاشیه ای 4- الگوی دولت مدرن . پیچیدگی ساخت دولت در دنیای اسلام مانع از مطالعه منسجم و دقیق این پدیده می شود . این مطالعه با رویکردی بومی درصدد حل این معضل است .