ارزیابی تأثیر رژیمهای آبیاری در اجزاء عملکرد و کارآئی مصرف آب گندم در یک خاک شور

امروزه با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، ارزش این ماده حیاتی بیش از پیش روشن شده است. بطوریکه بیشتر از آنچه افزایش عملکرد در واحد سطح مدنظر باشد، افزایش عملکرد در واحد حجم آب مصرفی اهمیت یافته است. به همین علت افزایش کارآیی مصرف آب از طریق مصرف بهینه آب و کود و استفاده از ارقام مناسب از اهداف محققین بوده است. برای برآورد نیاز ابی محصول گندم و تاثیر رژیمهای مختلف آبیاری بر اجزا عملکرد، کارائی مصرف آب شوری نیمرخ خاک و همچنین دستیابی به روشی که بتوان با استفاده از اطلاعات سهل الوصول برای گندم برنامه آبیاری تعیین کرد، تحقیقی در منطقه بناب صورت گرفت، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار و در چهار تکرار به اجرا درآمد. آبیاریها بر اساس نسبت عمق آبیاری به تبخیر انباشته از طشتک(id/cpe) صورت گرفت. عمق آب آبیاری ثابت و برابر نصف آب قابل استفاده تا عمق موثر ریشه بود. آبیاریها از تیمار i1 تا i4 بترتیب زمانی انجام می گرفت که id/cpe برابر 4/0، 6/0، 8/0 و 1 می باشد. نتایج بدست آمده نشان داد که اختلاف عملکرد کل ( بایومس) و دانه بین تیمارهای آبیاری از نظر آماری معنی دار می باشد و تیمار i4 با 08/13 تن در هکتار عملکرد کل و 27/5 تن در هکتار دانه و تیمار i1 با 84/8 تن در هکتار عملکرد کل و 21/3 تن در هکتار عملکرد دانه بترتیب بیشترین و کمترین عملکرد را داشته اند. از نظر وزن هزار دانه اختلاف بین تیمارهای آبیاری معنی دار بوده وتیمار i3 با 19/46 گرم بیشترین و تیمار i1 با 49/41 گرم کمترین وزن هزار دانه را بخود اختصاص داده اند. از نظر مقدار آب مصرفی نیز اختلاف بین تیمارها معنی دار بوده و تیمار i4 با 4526 متر مکعب در هکتار در 11 نوبت آبیاری بیشترین و تیمار i1 با 1396 متر مکعب در هکتار با 4 نوبت آبیاری کمترین حجم آب مصرفی را داشته اند. بر اساس کارآئی مصرف آب در تولید دانه اختلاف بین تیمار i1 و بقیه تیمارها از نظر آماری در سطح 1% معنی دار بوده ولی بین تیمارهای i4, i3, i2 از نظر کارآئی مصرف آب اختلاف معنی داری مشاهده نشد، از نظر کارآیی مصرف آب در تولید دانه تیمار i1 با 26/2 کیلوگرم بر مترمکعب بیشترین و تیمار i4 با 16/1 کیلوگرم بر متر مکعب کمترین کارآئی را داشته اند. از نظر درصد پروتئین اختلاف بین تیمارها در سطح 5% معنی دار بوده و تیمار i2 با 23/16 درصد و تیمار i1 با 87/13 درصد بترتیب بیشترین و کمترین پروتئین را داشته اند. از نظر شاخص برداشت بین تیمارهای آبیاری اختلاف معنی دار بوده و تیمار i4با 40/0 و i2 با 35/0 بترتیب بیشترین و کمترین شاخص برداشت را داشتند. بعلت اختلاف در حجم آب مصرفی بین تیمارهای مختلف نیمرخ شوری خاک بعد از برداشت محصول تغییراتی را نشان داد بطوریکه لایه تجمع نمک درتیمارهای i1 تا i4 بترتیب به اعماق 35-15، 35-15، 50-35، 100-50 سانتیمتری منتقل گردید. در تیمار i2 تغییراتی در شوری خاک نسبت به شوری اولیه تا عمق حدود 25 سانتیمتری مشاهده نشد و در عمق پایین تر از آن شوری کاهش یافت. در تیمارi3 از عمق حدود 30 سانتی متری به پایین کلا کاهش شوری مشاهده گردید. درتیمار i4 نیز از عمق حدود 65 سانتیمتری به پایین نسبت به شوری اولیه افزایش چشمگیری مشاهده گردید که همان تجمع املاح شسته شده از لایه های بالایی می باشد.