کمی سازی واکنش جوانه زنی ژنوتیپ های نخود (Cicer Arietinum) تحت تاثیررژیم های دمایی وتنش خشکی

دستیابی به اطلاعاتی که بتواند دانش ما را در ارتباط با واکنش بذر به میزان رطوبت و درجه حرارت خاک بیفزاید، در تصمیم گیری های دقیق زمان کاشت با اهمیت است. متاسفانه اطلاعات در مورد واکنش جوانه زنی ژنوتیپ ها و ارقام نخود به درجه حرارت، تنش خشکی و هم چنین اثرات توام آن ها محدود است، لذا آزمایشی با هدف بررسی واکنش جوانه زنی به رژیم های دمایی و تنش خشـکی و هم چنین برآورد دماهای کاردینال، روزهای فیزیولوژیکی و زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه زنی ژنوتیپ های نخود انجام شد. شش ژنوتیپ نخود شامل: 361 mcc، 951 mcc، mcc 180mcc 873 ، mcc 13 و mcc 463 در 5 سطح خشکی شامل پتانسیل های آب صفر، 4- ، 8- ، 12- و 16- بار در دماهای 3، 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد در محیط کنترل شده به صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. هیچ یک از ژنوتیپ ها در پتانسیل های آب 8-، 12- و 16- بار جوانه زنی نداشتند و لذا سطوح فوق از آزمایش حذف شدند. درصد بذرهای جوانه زده به صورت روزانه ثبت و سرعت جوانه زنی بر اساس عکس روز تا 50 درصد (تجمعی) جوانه زنی محاسبه شد. برای کمی سازی واکنش سرعت جوانه زنی به دما، تعیین دماهای کاردینال و هم چنین روزهای فیزیولوژیکی و زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه زنی از مدل دندان مانند استفاده گردید. دما، تنش خشکی و برهم کنش دما و تش خشکی، تاثیر معنی‌داری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی ژنوتیپ‌های نخود داشتند. دماهای بالاتر و پایین‌تر از دامنه دمای مطلوب، تاثیر محدودکنندگی بیشتری در شرایط تنش(4- بار) نسبت به شرایط بدون تنش(صفر بار) بر صفات مربوط به جوانه‌زنی ژنوتیپ‌ها داشت. تنوع ژنتیکی قابل توجهی میان ژنوتیپ‌ها از نظر درصد نهایی جوانه زنی و سرعت جوانه‌زنی مشاهده گردید. ژنوتیپ‌های mcc 463 وmcc 873 در شرایط تنش و بدون تنش از بالاترین درصد و سرعت جوانه‌زنی برخوردار بودند. به طور کلی متوسط دامنه دمای مطلوب برای جوانه‌زنی ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش و بدون تنش مشابه و برابر 26-20 درجه سانتی‌گراد برآورد شد. تنها در شرایط تنش خشکی، تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای میان ژنوتیپ‌ها از نظر روزهای فیزیولوژیکی و زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه‌زنی ژنوتیپ‌ها وجود داشت. تنش خشکی زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه‌زنی بذر را 8/2 برابر نسبت به شرایط بدون تنش افزایش داد.