تجزیه‌ی زمین‌نما و مدل‌سازی رقومی زمین با استفاده از سطوح ژیومرفیک در بخشی از کوه های زاگرس مرکزی

وقتی مسیله ی پیوستگی اجزا در یک سیستم زمین‌نما و خاک مدّ نظر باشد، باید مطالعات بر طبق سطوح مقیاس سلسله مراتبی بررسی گردد. داده‌های حاصل از سیستم زمین‌نما و خاک ارتباط مستقیمی با اطلاعات مکانی دارد، به همین دلیل تجزیه ی خصوصیات زمین به طور روز ‌افزونی با سیستم اطلاعات جغرافیایی هم‌پوشانی حاصل کرده است‌. مدل تجزیه‌ی رقومی زمین از مدل رقومی ارتفاع مشتق شده است‌. شاخص‌های مدل تجزیه‌ی رقومی زمین برای مطالعه‌ی سطوح ژیومرفیک و لندفرم‌ها در یک ردیف پستی و بلندی به خدمت گرفته شده است. محدوده‌ای به مساحت 278 هکتار در منطقه‌ی سدّ خاکی آیج، شرق شهرستان جونقان، استان چهارمحال و بختیاری در کشور ایران مورد بررسی قرار گرفت. برخی خصوصیات سطوح ژیومرفیک با استفاده از دور‌کاوی و روش‌های مدل‌سازی رقومی زمین، هم‌چون درون‌یابی و تسهیم‌کردن، اندازه‌گیری شد. سپس شاخص‌های رقومی خاکی مانند شاخص قدرت جریان روان‌آب، شاخص انتقال رسوب، و شاخص خیسی از مدل رقومی ارتفاع برای شش بُرش عرضی یا توالی‌های محدوده‌ی مورد مطالعه به دست آمد. در هر موقعیّت مکانی که شاخص قدرت جریان روان‌آب افزایش داشت، سرعت و حجم سیل‌آب بالا بود، به طوری که شاخص انتقال رسوب فزونی گرفت، و شاخص خیسی به حداقل خود ‌رسید. برای همه‌ی توالی‌ها به استثنا توالی 4، شاخص قدرت جریان روان‌آب با شاخص انتقال رسوب همبستگی نزدیکی برقرار کرد. در توالی‌4، شاخص خیسی هماهنگ با شاخص انتقال رسوب یک سیر صعودی را دنبال نمود. بنابراین تجمع رسوب و نفوذ آب، مسبب توسعه‌ی بیشتر خاک‌ها در توالی 4 شد. در توالی 1، 2، 3، 5 و 6 شاخص قدرت جریان روان‌آب و انتقال رسوب هماهنگ افزایش پیدا کرد، شاخص خیسی کاهش یافت، و سبب توسعه‌ی کمتر خاک‌ها شد. درصد شیب، نفوذ آب و حجم رسوبات از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر روی پیکر‌بندی زمین‌نما و لندفرم در محدوه‌ی مورد مطالعه می‌باشد. هدف از این تحقیق، مطالعه‌ی مقدماتی تجزیه‌ی زمین‌نما‌ به روش‌های تحلیلی و ترکیبی بوده، به طوری که شناسایی خاک‌ها برای ارزیابی تناسب اراضی واقع‌گرا شود.