ساز و کار تعیین نرخ سود بانکی در نظام پولی و بانکداری جمهوری اسلامی ایران

هدف این مقاله طراحی سازوکار شکل‌گیری نرخ سود در نظام بانکداری ایران بر پایه اصول شریعت است؛ به گونه ای که کارایی تخصیصی در نظام بانکی را تضمین کند. برای این منظور بر اساس روش تحلیلی-فقهی،  سازوکار تعیین نرخ سود بانکی در چارچوب قیمت گذاری از منظر فقهای عظام و اقتصاد اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده از مبانی فقهی در شرایط طبیعی قیمت گذاری و تعیین دستوری نرخ سود بانکی ممنوع و خلاف اصول شریعت است. با توجه به نتایج مطالعات فقهی-اقتصادی، چارچوب شکل‌گیری نرخ سود بر  پایه مبانی حق و عدل و در قالب بازار بین بانکی دارایی محور طراحی شده است. در این چارچوب بانک مرکزی کریدور نرخ سود را تعیین و بانک ها بر پایه عقود اسلامی از طریق انتشار اوراق و عرضه آن در بازار بین بانکی به تامین مالی کوتاه مدت و بلندمدت بنگاه ها اقدام می‌نمایند. نرخ سود اوراق منتظره بر اساس بازدهی در بخش واقعی اقتصاد و نرخ سود بازار بین بانکی بر اساس مبادلات اوراق در بازار تعیین می گردد.

The mechanism of profit rate formation in Iranian Banking System

The goal of this research is to design mechanism of profit rate formation in Iranian banking system such that guarantees allocation efficiency. To this aim, it analyzes pricing mechanism from point of Islamic Scholars using an Islamic jurisprudential method of research. The results show that in a normal condition, setting the prices including banks profit rates, is forbidden and is in contrast to the Sharia Principles. Accordingly, this research proposes mechanism of profit rate formation based on truth and justice and an assetbased interbank money market. In this framework, central bank sets corridor of rates and banks finance firms by issuing commercial papers. Papers rates set based on return in real sector of economy and profit rate in banking system set by transaction of papers in the market.