بررسی واکنش نرخ اشتغال به ساختار مالیات در ایران

موضوع واکنش سطح اشتغال و عرضه نیروی کار به وضع مالیات ازجمله مباحث چالشی در ادبیات نظری اقتصاد با نتیجه‏ای نامشخص است. از یک‎‏‌طرف مالیات می‏تواند جایگزین اختیاری درآمد - فراغت را در فرد تحریک نموده و موجب کاهش عرضه نیروی کار و افزایش نرخ بیکاری گردد و از طرف دیگر با وخیم‏تر شدن وضعیت رفاهی ناشی از کاهش دستمزد واقعی، مالیات می‏تواند فرد را مجبور به عرضه بیشتر نیروی کار جهت جبران رفاه ازدست‌رفته گرداند. مالیات به‌عنوان مهم‏ترین ابزار سیاستی توسط دولت با هدف کسب درآمد و حمایت از تولید می‏تواند اثرات متفاوتی بر تعادل در بازار نیروی کار و متعاقباً نرخ بیکاری داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان تاثیرگذاری سیاست مالی در قالب وضع مالیات بر روی اشتغال و آزمون این فرضیه است که مالیات تاثیر منفی بر نرخ اشتغال دارد. بدین ‏منظور از رویکرد تصحیح ‏خطا‏ی ‏برداری و آزمون علیت تودا-یاماموتو و داده‏های سری زمانی سالانه طی دوره 96-1357 برای کشور ایران، استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون علیت نشان داد، مالیات بر شرکت و مالیات بر واردات از عوامل افزایش‌دهنده نرخ بیکاری در ایران هستند. نتایج به‌دست‌آمده از روش تصحیح خطای برداری وجود یک رابطه مثبت و معنی‏دار بین متغیرهای مالیات بر واردات، تولید ناخالص داخلی و شاخص قیمت مصرف‎کننده و همچنین رابطه منفی و معنی‏دار بین مالیات بر شرکت و نرخ بیکاری را تایید نمود. استخراج توابع واکنش ضربه‌ای نیز نشان داد که با بروز شوک مثبت از جانب متغیرهای مالیات بر شرکت ، نرخ بیکاری در کوتاه‎مدت افزایش و در بلندمدت به سمت صفر میل می‏نماید. همچنین، با ایجاد یک شوک مثبت از جانب متغیرهای مالیات بر واردات و شاخص قیمت مصرف‌کننده، نرخ بیکاری در کوتاه‎مدت کاهش و در بلندمدت به سمت صفر میل می‏نماید. لازم به ذکر است تاثیر ایجاد شوک مثبت در تولید ناخالص داخلی روی نرخ بیکاری نوسانی است. از دیگر نتایج تحقیق، می‏توان به مقدار ضریب تصحیح خطا 0.09- اشاره نمود که این عدد بیانگر این است که مقدار 9 درصد از خطای هر دوره در گرایش به روند بلندمدت تصحیح می‎گردد..