بررسی تطبیقی نظریات جایگزین حقوق انحصاری در حمایت از مالکیت فکری

ورود پدیده‌های فکری به زندگی بشر باعث طرح سوالاتی در این زمینه گردیده است. مهم‌ترین این سوالات رژیم حمایتی مناسب برای حمایت از اموال فکری می‌باشد. نظریه غالب پذیرفته شده برای حمایت از این اموال، اعطای حقوق انحصاری مالکیت فکری می‌باشد. با این حال برخی از نظریه‌پردازان قایل به استفاده از نظام‌های دیگری برای حمایت از اموال فکری بوده و بر این اساس به طرح «نظریات جایگزین مالکیت فکری» پرداخته‌اند. برخی از این نظریات جایگزین با توجه به آنکه حقوق مالکیت ادبی و هنری قادر به حل معضل نسخه‌برداری‌های بدون مجوز نبوده است، اجرای سازوکارهایی را در این حوزه در عرض نظام مالکیت فکری ضروری دانسته‌اند. اما برخی دیگر حذف نظام مالکیت فکری و جایگزینی نظام دیگری را پیشنهاد کرده‌اند که می‌توان از آن‌ها به نظریه‌های جایگزین در معنای خاص یعنی نظام پاداش تعبیر کرد. هدف ما در این نوشتار بررسی هر یک از این نظریات جایگزین می‌باشد.