منزلت حقوقی جامعه مدنی: مقایسه تطبیقی سازمانهای غیردولتی در ایران و آلمان

وضعیت سازمان‌های غیردولتی را می‌توان به‌مثابۀ آینۀ تمام‌نمای جامعۀ مدنی در یک کشور دانست. هدف پژوهش حاضر سنجش منزلت حقوقی جامعۀ مدنی در ایران، در مقایسه با آلمان است. روش پژوهش مقایسۀ تطبیقی با رویکرد استقرایی است؛ به این ترتیب که حقوق حاکم بر سازمان‌های غیردولتی، به‌عنوان یک نمونه از نهادهای مدنی، در ایران و آلمان مقایسه می‌شود و نتایج آن به جامعۀ مدنی تسری می‌یابد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در آلمان، ضمن به رسمیت شناختنِ شخصیت حقوقی برای سازمان‌های غیردولتی، با اتخاذ روش اعلامی در زمان تشکیل و نظارت واکنش‌گرایانه/پسینی بر فعالیت آن‌ها، از تحدید مستقیم حق تشکل افراد و آزادی تشکل خودداری می‌شود و دولت، با مجوز قانون، ازطریق اعطای کمک مالی، بر آن‌ها تاثیر می‌گذارد. در ایران، سازمان‌های غیردولتی شخصیت مستقل حقوقی ندارند و میزان مداخلۀ دولت در زمان تشکیل آن‌ها از نوع تجویزی و نحوۀ نظارت در طول فعالیتشان از نوع کنشگرانه است. نتیجتاً دولت آلمان ضمن تقویت جامعۀ مدنی، از آن در جهت پیشبرد اهداف داخلی و خارجی خود بهره می‌گیرد و در ایران، جامعۀ مدنی به لحاظ حقوقی جایگاه نازلی دارد.

legal status of civil society: comparative study on ngos in iran and germany

the situation of ngos is a transparent image of the status of civil society in a country. the purpose of the present study is to assess the legal status of civil society in iran compared to germany. the method of the present research is comparative study with an inductive approach that legal system on ngos, as an example of civic institutions, is compared in iran and germany, and the results extend to civil society. findings in germany show on the one hand law recognizes the legal personality of ngos; decelerating method at the time of formation is adopted; the passive monitoring method is applied. all are compatible to the right of association and freedom of their activity. on the other hand, the government, on the permission of law, influences ngos by donating. in iran, ngos do not have an independent legal personality; the degree of government intervention in the formation time and during their life is prescriptive and the monitoring is active type. as a result, the german government, by strengthening civil society, uses it to advance its domestic and foreign goals, and in iran, civil society has legally low status.