مطالعه تطبیقی نظریه سوءاستفاده از حق در حقوق مالکیت فکری در ایران و آمریکا

حقوق مالکیت فکری به وجود آمده‌است تا از حقوق آفرینندۀ اثر فکری، حمایت حداکثری و انحصاری کند. بنابراین دارندۀ این حقوق، عملاً نسبت‌به سایرین در مزیت و برتری قرار می‌گیرد. این امر یکی از ادلۀ اصلی مخالفان اعطای حقوق انحصاری به صاحبان آثار فکری است، چراکه انحصار می‌تواند زمینه‌ساز سوءاستفاده باشد. بنابراین برتریِ یادشده تا آنجا که فقط صیانت از حقوق دارنده مطرح باشد مطلوب خواهد بود، اما برای جلوگیری از سوءاستفادۀ دارنده از حقوق خویش در برابر خریدار یا مصرف‌کنندۀ مال فکری، بایستی موضع مشخص نظری و ابزار مناسب عملی در دست داشت تا حقوقی که برای حمایت از آفرینندۀ اثر فکری ایجاد شده‌اند، خود دست‌آویز سوءاستفاده در برابر منافع عمومی قرار نگیرند. این پژوهش در نظر دارد مصادیق سوءاستفاده از حق را در حیطۀ اموال فکری بیابد و سپس کارکرد نظریۀ سوءاستفاده از حق را در این موارد استنباط کند. به این منظور، مواردی که دارندۀ حق فکری به پشتوانۀ قوانین، وضعیت مسلط و یا امکان سوءاستفاده از حقوق خویش را پیدا می‌کند، در دو دستۀ حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مالکیت صنعتی بررسی شده و در هر مورد، سیر به‌کارگیری نظریۀ سوءاستفاده از حق در نظام‌های غربی به‌ویژه حقوق آمریکا مرور شده‌است. درنهایت ضرورت و امکان پیاده‌سازی این نظریه در حقوق داخلی مطرح شده‌است.

comparative study of abuse of rights doctrine in intellectual property in iranian and american law

intellectual property rights were born to provide maximum and exclusive protection of rights of the creator of intellectual work, but in practice the holder of these rights gains an advantage over others. this is one of the main arguments of the opponents of granting exclusive rights to ip owners, saying monopoly can lead to abuse. this superiority will be desirable as far as protection of the rights of the holder is concerned. but in order to prevent the holder from abusing his rights vis-a-vis the buyer or consumer of intellectual property, a clear theoretical position and appropriate practical tools must be in place so that the rights granted to protect the creator of the intellectual property are not abused against the public interest. this study intends to gather examples of abuse of rights in the field of intellectual property and then infer the function of the doctrine of abuse of rights in these cases. for this purpose, the cases in which the intellectual right holder finds himself in a dominant position or the possibility of abusing his rights based on laws, are examined in two categories of literary and artistic property rights and industrial property rights. western legal systems, specifically american laws, have been reviewed, and the necessity and possibility of applying this theory to domestic law has been discussed.