مطالعه تطبیقی الزام به اجرای عین تعهد در حقوق ایران و کامن‌لا

یکی از راهکارهای قانونی جبران نقض تعهد قراردادی و منافع وابسته بدان، الزام متعهد به انجام عین تعهد است. اتخاذ این شیوه از سوی نظام های حقوقی مختلف، گاه همچون ایران شیوه اصلی و اولیه و گاه همانند نظام حقوقی کامن لا شیوه فرعی و استثنائی است. ازآنجاکه تلقی این شیوه، به‌عنوان راهکار اصلی یا فرعیِ حمایت از منافع شخص زیان‌دیده از نقض قرارداد، به پوشش دادن طیف متفاوتی از زیان های وارده به وی می‌انجامد، این پرسش مطرح می‌گردد که چرا نظام حقوقی کامن لا، از این شیوه به‌عنوان راهکاری فرعی و استثنائی و نظام حقوقی ایران از آن به‌عنوان راهکار اصلی و اولیه جبران نقض تعهدات قراردادی استفاده می‌نماید. بر همین مبنا، این مقاله با هدف پاسخ به این پرسش و تعیین رویکرد بهتر در استفاده از این شیوه و بر مبنای روش تحلیلی به این نتیجه دست یافت که مهم‌ترین دلیل فرعی و استثنائی تلقی شدنِ این شیوه در نظام حقوقی کامن لا، وجوب رعایت اصل «لزوم کاهش خسارت» و مهم‌ترین دلیلِ اصلی تلقی شدن این شیوه در فقه امامیه و حقوق ایران، رعایت اصل «لزوم» است و با توجه به اینکه، فرعی تلقی گردیدن این شیوه در نظام حقوقی کامن لا، در تحت پوشش قرار دادن کلیه منافع قراردادی زیان‌دیده ناتوان است، رویکرد اتخاذی نظام حقوقی ایران در اصلی تلقی کردن این شیوه برای پوشش دادن منافع قراردادی، بهتر از رویکرد نظام حقوقی کامن لاست.

Specific performance of a contract in common law and Iran

One of the most popular and routine remedy relating to the contractual infringements is specific performance. Application of this remedy, however, as primary or secondary, is different in many legal systems. For example, however, the application of this remedy in the common law system is secondary and exceptional, in Islamic and Iran legal system is primary and main. Inasmuch as the difference of these two enormous systems, as each procedure has a different effect on including the claimant interests, makes a challenge for this paper investigate the philosophy of the difference. To answering of this question, the paper could understand that the most important philosophy of the common law in its procedure is the paradox of specific performance with loss mitigation principle, however, the most important philosophy of Islamic and Iranian procedure is the principle of prohibition of the claimant to leave the contract pledges just cause of other party faults in acting according to the contract provisions. In last, this paper, through its way to expedite the difference between these two systems, concluded that as contracts often include two different interest of performance and subsequent losses ,and since the common law procedure just recovers the second one, the Islamic and Iranian model is much better and developed than the common law counterpart.