نظارت قضایی بر اشتباه حکمی مقام اداری در حقوق اداری ایران با رویکردی تطبیقی به نظام‌های حقوقی انگلستان و فرانسه

اشتباه حکمی مقام اداری به معنای جهل به قانون است؛ یعنی اینکه مقام اداری درک نادرستی از قانون دارد یا تفسیری مغایر هدف قانون‌گذار ارائه می دهد، اما مسئله مهم نحوه نظارت قضایی بر وقوع آن است. در حقوق انگلستان، در رویکرد سنتی تنها اشتباهات حکمی خارج از صلاحیت و اشتباه حکمی نمایان از ظاهر سابقه از میان انواع اشتباه درون صلاحیت قابل نظارت قضایی بودند؛ ولی در رویکرد نوین، اشتباه حکمی در مفهوم موسع خروج از اختیار به‌عنوان یکی از موجبات نظارت قضایی قرار گرفته، تفکیک میان اشتباهات صلاحیتی و غیر صلاحیتی نسخ شد و تمام اشتباهات حکمی نظارت‌پذیرند. در حقوق فرانسه نیز تمام اشتباهات حکمی مقام اداری نظارت پذیرند. در حقوق اداری ایران، امکان نظارت قضایی به‌موجب اشتباه حکمی، به‌صراحت پیش بینی نشده است، اما به نظر می رسد می توان از دو مبنای «قانونی بودن» و «خروج از حدود اختیارات» پیش بینی‌شده در قانون، برای نظارت بر آن بهره برد؛ گرچه در خصوص صلاحیت هیئت عمومی و شعب، حکم واحدی نمی توان صادر نمود. در این پژوهش، با بهره برداری از حقوق انگلستان و فرانسه در نظارت قضایی بر اشتباه مقام اداری، قوانین و رویه قضایی ایران بررسی شده است و برای تحقق شناسایی این مفهوم و نظارت قضایی بر آن، راهکار برآمده از نظام‌های حقوقی دیگر ارائه می گردد تا امکان نظارت قضایی بر اشتباه حکمی مقام اداری در حقوق اداری ایران به‌طور کامل فراهم گردد.

Judicial Review of Administrative Official’s Error of Law in Iranian Administrative Law with a Comparative Approach to the Legal Systems of England and France

Error of law of an administrative official means ignorance of the law in the sense that the administrative official has a misunderstanding of the law or gives an interpretation contrary to the purpose of the legislator. But the important issue is how the judicial review occurre. In English law, in the traditional approach, only jurisdictional errors and error of law on the face of the record were reviewable from all types of Intra vires errors, but in the new approach, error of law in the broad sense of ultra vires is one of the causes of judicial review and was abrogated the distinction between jurisdictional and nonjurisdictional; so all the errors of law are reviewable. In French law, all types of administrative official’s error of law are reviewable, too. In Iranian administrative law, judicial review on error of law has not been explicitly provided, but it seems that it is possible to use the two bases that provided in the law for judicial review: &legality& and &departure from the limits of authority&, although this is not same in the competence of the General Assembly and the branches. In the present research, by studying England and France legal systems in judicial review on error of law, rules and judicial procedure of Iran have been studied and to Identify this concept and judicial review on it, a solution from other legal systems is presented to provide the possibility of judicial review of the administrative official’s error of law in the administrative law of Iran in full.