تحلیل تطبیقی نمایشنامه‌های معناباختۀ «جشن‌‌تولد» پینتر و «ماه‌عسل» ساعدی

تئاتر معناباخته (ابسورد)، شاخص‌ترین تحول تئاتر در دوران پس از جنگ دوم جهانی است که با استفاده از فنون گوناگون نمایشی می‌کوشد تا پوچی حال و روز بشر را به کمک شکلی همان‌قدر بی‌معنا نمایش دهد. هدف این پژوهش، تطبیق و مقایسۀ دو نمایشنامۀ جشن تولد پینتر و ماه عسل ساعدی با استناد به آموزه‌های مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی است که هدف آن، مطالعۀ تاثیرات و تشابهات آثار ادبی ملّت‌هاست. روش کار مبتنی بر توصیف و تحلیل است و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ساعدی با مولفه‌های تئاتر معناباخته و آثار پینتر آشنا بوده‌است و اثر او شباهت‌های چشمگیری با نمایش پینتر دارد. در هر دو اثر شکل نمایش در هماهنگی کامل با مضمون، ازهم‌گسیختگی، پریشانی و پوچی زندگی را بازنمایی می‌کند. استفاده از گفت‌وگوهای بی‌مایه، آشفته، تکراری و طولانی مهم‌ترین عنصر نمایشی و تنها رویداد در شرف وقوع است. خصلت نمایشی گفت‌وگوها، هویت چندپاره و ناپایدار اشخاص و گذر کند و ملال‌آور زمان را در هماهنگی با مضمون کلان داستان بازنمایی می‌کند. فضا و صحنۀ محدود و محصور هر دو نمایش نیز روزمرگی و بیهودگی زندگی را تداعی می‌کند با این تفاوت که فضا در نمایش پینتر تا پناهگاهی ایمن را تداعی می‌کند و در نمایش ساعدی، رفته‌رفته به مکان محصور و دلهره‌آوری تبدیل می‌شودکه اشخاص داستان جز استحاله‌شدن راهی برای بیرون رفتن از آن ندارند.

comparative analysis of symbolic plays: pinter’s ’birthday party’ and saadi’s ’honeymoon

introduction: contrary to its dictionary definition, absurdist theater seeks to illuminate the enigmatic and unstable nature of human existence. emerging post-world war ii, it reflects on the anxieties and existential questions raised by thehorrors of war. this theater employs unconventional techniques to depict theemptiness of contemporary life, drawing inspiration from literary figures likekafka and joyce. in iran, modernist writers, influenced by western literature,continued this trend, with playwrights like ghulam hossein sa’edi exploringabsurdist themes in their works. this research aims to compare sa’edi’s “honeymoon”with harold pinter’s “the birthday party” to analyze sa’edi’s engagementwith absurdist theater.background: esslin’s “theatre of the absurd” provides a foundational understandingof absurdist theater, crucial for this study. various iranian studies, likemohabi and youssefian kenari’s examination of linguistic transformations inabsurdist plays, contribute to understanding its impact on persian literature.sa’edi’s reception of modern playwrights, as evidenced by salehi mazandaraniand gobanchi’s research, adds depth to this analysis. understanding these influencesaids in comprehending sa’edi’s receptivity to pinter’s work, a focal pointof this research.methodology: comparative literature analyzes the interactions between literaryworks from different cultures. french comparative literature, in particular, focuses on examining influences and similarities. translation plays a vital rolein transmitting literary ideas across cultures, as seen in the evolution of persianliterature’s engagement with western works. by structurally comparing sa’edi’sand pinter’s plays, this research sheds light on sa’edi’s adoption of absurdistelements from pinter.conclusion: comparative analysis reveals sa’edi’s direct influence by pinter’sabsurdist style in “mahe asal.” sa’edi adopts pinter’s narrative structure, characterization,and dialogue innovations, though sometimes deviating from pinter’sapproach. through this comparative lens, it becomes evident that “mahe asal”is a product of sa’edi’s engagement with pinter’s absurdist themes, enriching thelandscape of iranian theater.