گفتمان‌‌‌‌ ذهنی‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌جغرافیایی‌ در اولیس جیمز جویس: معماری ذهنی‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌کلامی‌ دوبلین

شهر، به‌‌‌‌‌‌‌مثابه نظامی فعال و پویا، نقشه ادبی خودآگاه کلان شهر و مکان فرهنگی، ساختار معینی است که زندگی روزانه انسان را دستخوش تغییر و تحول می‌‏کند. امروزه شهرها نه تنها از مرزهای جغرافیایی شناخته شده فراتر می‏روند، بلکه بیشتر در قالب ذهنیکلامی طراحی می‏شوند. این مقاله بر روی شهرِ دوبلینِ جیمز جویس (1941-1882)، به مثابه تجسمی از اجزاء معماریِ ذهنیِ زبان در رمان اولیس (1922)، و برجِ مارتلو به مثابه نمادی تاریخی تمرکز کرده، و به تبیین تصویر هنرمندانه و زیبایی شناسانه جویس از شهر، مکان های دولتی و خصوصی، خیابان ها، رستوران ها، کافه ها، بیمارستان ها، و به طور کلی تفکرات و سنت های شهروندانش می‏پردازد. در این راستا، با بهره‏گیری از نظریه جغرافیایذهنی و الگوی جغرافیای کلان شهریِ مرلین کاورلی نقشه ادبی و کلامی شهر دوبلین مورد کنکاش قرار می‏گیرد. ضمناً، این مقاله نشان می‏دهد که جویس چگونه تصاویر افراد، شهروندان، جامعه و زندگی شهری آنان را با تصاویر ذهنی، و نمادهای معماری، به خصوص معماری واقعی شهر از منظرِ تجربیات شخصیت‏های قصه‏اش از جمله لئوپولد بلوم، استیفن ددالوس و مالی بلوم را به هم پیوند می‏‏زند. از یک سو جغرافیای معین طبقات اجتماعی در دوبلین  با توجه به پراکندگی انواع خانه‏ها و ساکنین‏اش به آنها شکل داده و از آنها شکل می‏پذیرد، لذا معماری خانه‏ها و خیابان‏ها و نقشه معماری ذهنی ساکنین خانه‏ها با هم ارتباطی دو سویه وتفکیک ناپذیر برقرار می‏کنند. از سوی دیگر جغرافیایِ ذهنی شخصیت‏های رمان به عنوان پرسه‏زنانی روشنفکر و با‏بصیرت هنگامِ پرسه‏زنی یا قدم‏زنی در خیابان‏های مختلف دوبلین مورد بررسی قرار می‏گیرد. علاوه بر آن این مقاله با تمرکز بر نشانه‏های تاریخی فرهنگیِ برجِ مارتلو نشان می‏دهد که چگونه جویس در رمانِ اولیس، لایه‏های معماریِ بیرونی مکان‏ها، به خصوص برجِ مارتلو، و لایه‏های درونی آنها شامل لایه‏های فرهنگی، هنری، اجتماعی سیاسی و درون ذهنی شخصیت‏های رمان را از طریقِ گفتمان ذهنی جغرافیایی، ارائه می‏کند. این دانش حاصل پرسه‏زنی و بیداری شخصیت‏ها در خیابان‏های دوبلین است. در واقع کنکاش در مکان به هر خواننده‏ای این فرصت را می‏دهد تا نه تنها تاریخ وفرهنگ هر شهر، بلکه ایده آل‏ها، تفکرات، باورها، روش زندگی و هویت ساکنین آن را درک کند.