نظریه مدنیت فطری آیت‌الله جوادی آملی

یکی از مسائل اساسی مکاتب فلسفی در حوزه علوم اجتماعی، مسئله اجتماعی بودن انسان است. براین‌اساس مسئله اصلی این نوشتار نیز تبیین نظریه آیت‌الله جوادی آملی درباره اجتماعی بودن انسان است. در این مقاله با مراجعه به آثار ایشان و بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای این نتایج به دست آمده است: بر اساس نظریه جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء بودن، انسان در نقطه آغاز موجودی جسمانی است و با حرکت جوهری به تدریج وجودی روحانی می‌یابد. بر اساس این نظریه اگرچه انسان‌ها در حدوث، بهره‌مند از مبدا واحد مشترک هستند، اما در بقاء، متناسب با نوع حرکت خود به انواع متعدد مبدل می‌شوند. جوادی آملی اجتماعی بودن انسان را یکی از مراحل حرکت جوهری انسان برمی‌شمرد. وی انسان و کنش او را بر اساس حرکت جوهری در چند دسته جای می‌دهد:  نخست؛ توحش طبعی و کنش حیوانی، دوم؛ استخدام متقابل و کنش متقابل، سوم؛ استخدام عادلانه و کنش مبتنی بر عقل، چهارم؛ احسان و ایثار و کنش مبتنی بر فطرت الهی. جوادی آملی استخدام‌گری را ناشی از طبیعت انسان دانسته و معتقد است آدمی بر اساس فطرت خویش مدنی است، اما بر اساس طبیعت خود متوحش است.

javadi amoli’s theory of innate civility

one of the important topics in the philosophical schools of social sciences is human civility. the main issue of this article is the explanation of javadi amoli’s theory about human civility. in this article, by referring to his works and using the library method, the following results have been obtained: according to the theory of the physicality of occurrence and the spirituality of survival, man is first a physical being, then with gradual movement in his essence, he becomes a spiritual being. although humans benefit from a common single origin in the occurrence, but in survival, they are transformed into many types according to their movement type. javadi amoli considers human civility to be the result of one of the steps in the essential movement of man. he puts human and their actions into several categories based on their essential movement: the first; natural savagery and animal behavior, second; mutual recruitment and interaction, third: fair employment and act based on reason, fourth; sacrifice and benevolence and action based on divine innate. javadi amoli considers serving others as a result of human nature. he believes that man is social by divine innate, but he is savage based on his nature.