نقدی بر اجرای نظریۀ زندگی همگانی یان گل در ایران از منظر اندیشۀ اسلامی با تکیه بر نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبایی

نظریۀ زندگی همگانی یان گل از نظریه‌های مطرح درباره برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای شهری است که تجارب اجرایی موفقی را در کشورهای غربی داشته است؛ از این‌رو این نظریه‌پرداز در کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران مدنظر قرار گرفته و آثار برجستۀ وی، ترجمه و منتشر شده است. اگرچه اجرای نظریۀ زندگی همگانی گل می‌تواند آثار مثبتی برای کیفیت زندگی شهری مانند افزایش سرزندگی، امنیت، سلامت و پایداری داشته باشد، به‌دلیل تفاوت‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی میان کشورهای غربی و کشور ایران، امکان‌سنجی و بومی‌سازی آن بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد. به همین علت این پژوهش با تاکید بر بعد فرهنگی و با بهره‌گیری از اندیشه‌های اسلامی به‌دنبال نقد این نظریه است. این عمل در پژوهش حاضر با محوریت اندیشه‌های علامه طباطبایی، از فیلسوفان اسلامی برجستۀ معاصر و صاحب نظریۀ ارزشمند ادراکات اعتباری صورت گرفته است. روش پژوهش براساس نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبایی تدوین شده است. با توجه به این نظریه مفاهیم جهان اجتماعی را مفاهیم اعتباری و تغییرپذیر تشکیل می‌دهند؛ از این‌رو برای تحلیل اعتباریات باید هستی‌شناسی و انسان‌شناسی شکل‌دهنده به این مفاهیم شناسایی و تحلیل شوند تا علل پیدایش و کارایی آن‌ها روشن شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد اعتباریات اصلی تشکیل‌دهندۀ نظریۀ زندگی همگانی گل، مغایرت‌هایی با اندیشۀ اسلامی دارد. با این حال می‌توان با مدنظر قراردادن اعتباریات تغییریافته بر مبنای اندیشۀ اسلامی برای اصلاح نظریۀ موجود سبب رفع پیامدهای منفی فرهنگی آن شد و از این نظریه برای پاسخ‌گویی توامان به نیازهای مادی و معنوی شهروندان استفاده کرد.

a critique of the application of jan gehl’s theory of public life in iran from the perspective of islamic thought, relying on allameh tabatabai’s theory of credit perceptions

the theory of public life developed by jan gehl is one of the theories in the field of urban space planning and design that has been successfully implemented in western countries. as a result, it has been evaluated in various countries, including iran, and his outstanding works have been translated and published. implementing jan gehl’s theory of public life can have positive effects on the quality of urban life, such as enhancing vitality, security, health, and sustainability; however, due to the economic, political, social, cultural, and ideological differences between western countries and iran, its applicability and localization appear to be extremely important. this study therefore aims to critique this theory by emphasizing the cultural dimension and using islamic concepts. this is accomplished with a focus on the ideas of allameh tabatabai, who is one of the most prominent contemporary islamic philosophers and has a valuable theory of credit perception. according to allameh tabatabai’s theory of credit perceptions, the concepts of the social world are creditable and malleable. this theory formed the basis for the development of the research method. therefore, in order to analyze the validity, the ontology and anthropology that form these concepts must be identified and analyzed to elucidate the reasons for their emergence and efficacy. the findings of the study indicate that the core beliefs of gehl’s theory of common life are incompatible with islamic thought. however, by considering the modified credits based on islamic thought in order to modify the existing theory, it is possible to eliminate its negative cultural effects and utilize this theory to meet the material and spiritual requirements of the citizens.