بررسی پدیدارشناسانه «فلسفه تاریخ» از نظرگاه ابن‌خلدون و هگل

ابن‌خلدون و هگل به عنوان پایه‌گذاران «فلسفه‌ی تاریخ» در عالم اسلام و غرب به شمار می‌روند، لذا موضوع این پژوهش، توصیفی است در راستای بررسی نحوه‌ی مواجهه دو اندیشمند، از دو سنت مختلف، با مفهوم فلسفه تاریخ. در این تحقیق با روش مقایسه‌ای ابتدا ضمن تمرکز بر بنیاد‌های نظری ابن‌خلدون در کتاب «مقدمه» که زمینه‌ا‌ی نظری برای تامل در باب فلسفه تاریخ فراهم آورده است را بررسی خواهیم نمود، سپس اندیشه هگل، نحوه‌ی ورود، تبیین و نهایتاً چگونگی شکل‌گیری فلسفه‌ تاریخ در اندیشه‌ی او مورد بحث‌ قرار می‌گیرد. از این روی، سعی بر کشف ذات دو جانب اندیشه، جدای از اینکه مسیر گفتگوی طرفینی را فراهم می‌آورد، مقایسه را نیز میسر می‌سازد؛ رهیافتی‌که به روش مقایسه‌ی پدیدراشناسانه معروف است. ماحصل این مقایسه، با عنایت بر تمایز‌های دو اندیشمند، نتایج مشترکی است در ‌باب تاریخ و امر تاریخی، سیاسی و اجتماعی، نگاهی که حکایت از جبر محتوم و ضرورت اجتناب‌ناپذیر در حرکت تاریخ داد.

phenomenological study of philosophy of history from the point of view of ibn khaldun and hegel

ibn khaldun and hegel are regarded as the founders of “philosophy of history” in the islamic world and the west, respectively; therefore, the purpose of this research is to investigate how two thinkers from two distinct traditions approached the concept of philosophy of history. in this investigation, using a comparative methodology, we will first examine the philosophical foundations of ibn khaldun’s introduction book, which provides a theoretical foundation for thinking about the philosophy of history, and then explain how to enter hegel’s thought. finally, the development of his historical philosophy is discussed. from this perspective, attempting to uncover the essence of two sides of thought, in addition to providing a path for two-sided dialogue, also enables comparison; this method is known as phenomenological comparison. taking into account the distinctions between the two thinkers, this comparison reveals common results in terms of history and historical, political, and social issues, a view that speaks of determinism and necessity in the progression of history.