تجلی شهر ایرانی- اسلامی در آراء سیاسی و اقدامات شهرسازی خواجه نظام‌الملک طوسی

شهرهای کنونی به دلیل پیچیده‌تر شدن زندگی شهری، با مسائل بسیاری مواجه شده است. مسائلی که تنها با تکیه بر اندیشه‌های معاصر و غربی قابلیت پاسخگویی ندارد، بنابراین تدوین مبانی نظری برگرفته از اندیشه‌های اسلامی و ایرانی بسیار مهم هستند. یکی از مهم‌ترین منابعی که می‌تواند یاریگر پژوهشگران جهت تحقیق در مورد تفکرات ایرانیاسلامی باشد، تحلیل آثار و نگرش‌های متفکرین مسلمان است. خواجه‌نظام‌الملک طوسی، یکی از مقتدرترین نخبگان عرصه سیاسی و وزیر دربار سلجوقیان بود. اندیشه‌های وی در کتاب سیاست‌نامه (سیرالملوک)، راهگشای مسائل در ابعاد مختلف زندگی شهری است. هدف پژوهش حاضر واکاوی اندیشه‌های خواجه‌نظام‌الملک برای تفسیر شهر ایرانیاسلامی می‌باشد. لذا با استفاده از روش تحلیل محتوا و متن و به صورت اکتشافیتوصیفی، با بهره‌گیری از اسناد و منابع کتابخانه‌ای، دیدگاه‌های وی در ابعاد مختلف کالبدی، سیاسیمدیریتی، اقتصادی و اجتماعیفرهنگی تفسیر می‌گردد. یافته‌ها نشان می‌دهد شهر ایرانیاسلامی به زعم وی شهری آباد، امن، عادل، مقتدر، مولد و شهر علم است.

Iranian-Islamic City through Economic views and urban activities of Nizam al-Mulk

AbstractCurrent cities have faced many problems due to the complexity of urban living. Issues that can’t be solved only by relying on contemporary and Western ideas, therefore, producing theoretical literature based on Islamic and Iranian ideas is very important. An analysis of the activities and attitudes of Muslim thinkers is one of the most important sources that could help researchers to investigate IranianIslamic thought. Nizam alMulk was one of the most influential political elites and Seljuk Minister. His thoughts in the Siyāsatnāmeh are the solution to issues in various aspects of urban life. The purpose of this article is to study the ideas of Nizam alMulk for the interpretation of the IranianIslamic city. Therefore, using content and text analysis and exploratorydescriptive method by utilization of library documents and resources, his views are interpreted in various physical, political managerial, economic and sociocultural aspects. The findings show that the IranianIslamic city, according to Nizam alMulk views, is a developed, safe, just, powerful, productive and knowledge city.