بازشناسی «خود» و «دیگری» در اندیشه جلال آل‌احمد

پیدایش ساختار تئوریک جهان‌بینی و تفکر انسان مدرن را باید مرز قائل‌شدن میان پندار و حقیقت دانست. در مقابل این بازشناسی ما با وجه دیگری از تفکر نیز مواجهیم؛ پیشامدرن یا به تعبیر کاسیرر اسطوره‌ای؛ تفکری که لایه‌های ذهنی آن کاملا حسی است و آگاهی در آن امری مطلق است که از «خود» یا گذشته‌ای اصیل منتقل شده است. اهمیت بازشناسی این ذهنیت آنجاست که با همه تلاش‌ها برای مدرنیته، آنچه همچنان –اگر نگوییم تمام ذهن بخشی از ذهن روشنفکران ایرانی را چه دینی و چه غیردینی احاطه کرده، همین ذهنیت غیرمنطقی و پیشاسیستماتیک اسطوره‌ای است. نکته اینجاست که در این بازشناسی ذهنیت اسطوره‌ای در تفکرات اثرگذار روشنفکری ایرانی، به الگوی بازگشت به خویشتنی برمی‌خوریم که «خودی» اسطوره‌ای را مدنظر دارد. جایگاه این ذهنیت را در تقابل «خود» و «دیگری» باختینی و تا حدودی هایدگری و تاثیر آن بر جوامع جهان سوم یا به عبارتی شرق می‌توان دید. با نگاهی گذرا به روشنفکران ایرانی شاهدیم همه در تلاش برای بازشناسی هویتی «خود» در مقابل «دیگری» بوده‌اند؛ به‌طوری‌که تاریخ اندیشه ایران را از قاجاریه به این سو، باید حول محور مفهوم «خود» بازنویسی کرد. تلاش نوشتار حاضر شناخت و بیان رابطه ذهنیت اسطوره‌‌ای حاکم بر اندیشه جلال آل‌احمد با مفهوم «خود» مدنظر اوست و در پی آن است نشان دهد ذهنیت اسطوره‌ای آل‌احمد در تعریف «خود» در مقابل «دیگری»، نوعی مواجهه اگونیسمی است؛ یعنی غرب / «دیگری»، تعارض عمیقی با «خود» دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و البته نمی‌توان از بین برد.

the recognition of self and another in the thought of Jalal al-Ahmad

The Genesis of theoretical structure of modern human beings is to befound in differentiating between doxa and Truth. In fact this is thedistinguishing Truth form doxa in one hand and objectivity fromsubjectivity in other hand that identifies modern way of thinking frompremodern thinking one. This is to be identified totallyintuitive in its mental layers. Consciousness is something Absolut inthe, mystical way of thinking which is completely transits from “self’or an original past. While in modern way of thinking objects are thepoints of doubt and investigation In mystical way of thinking, only tothe extent that it is the object allows objects are known and this isthe object that imposes the myth of subjection. It is important toRecognize the later as an illogical presystematic mystical way ofthinking in Iranian’s Intellectual history. A glance at Iranian intellectuals will disclose an effort to recognize the identity of&themselves& versus &the other”. The present article attempts torecognize and express the relation between the mythical mentalitygoverning Jalal alAhmad’s idea and his &self& concept and seeks toshow that the allegoric mythical mentality in defining &self& versus&another& is a kind of agonistic encounter.in Jalal’s Account of sucha relationship The West/&Other& has a deep conflict with &self& thatcannot be ignored and, of course, cannot be eliminated.