مبانی اعتماد اجتماعی در متون دینی

تقویت «اعتماد اجتماعی»، برای تقویت هویت جمعی، انسجام و نظم در جامعه، ضروری است و به منزله مولفه ای پویا و درونزاد در کنش عمومی تاثیرگذار است. در این تحقیق، زیرساختها و مبانی شناختی و عاطفی اعتماد کردن(بعنوان یک عمل آگاهانه و ارادی) با رویکردی درون دینی (‌و با استفاده از مفهوم «حسن ظن» )‌ مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، اهداف پژوهش عبارتند از: 1)تبیین شرایط و حدود و ثغور «حسن ظن» بر اساس آیات قرآن و روایات؛ و 2)تبیین عواطف بین فردی مناسب برای اعتماد با توجه به مفهوم «اخوت ایمانی» در قرآن. روش پژوهش،‌ توصیفیتحلیلی بود. بر اساس یافته ها، در دیدگاه اسلامی اعتماد کردن، مولود پیوند مناسب میان سه عنصر: «اندیشه ها»، «عواطف» و «واقعیت» هاست و ضوابط دقیقی دارد(که در مقاله بحث شده است). خوش گمانی مبتنی بر شناخت نسبت به مومنان، در بافت فرهنگیاجتماعی که در آن راستی و درستکاری بر ناراستی غلبه دارد، به اضافه احساس قدرتمند اخوت ایمانی که نوعی تعلق خاطر و هویت جمعی ایجاد می کند، زمینه اعتماد اجتماعی خردمندانه را فراهم میکند. لذا اجتناب از تردیدهای ناموجه، خوش بینی واقع بینانه و همچنین، خودمدیریتی در مواجهه با بدگمانی ها از سوی فرد اعتماد کننده، و نیز رفتارهای اعتمادساز از سوی اعتماد شونده، و هم چنین، اصلاح فضای اخلاقی جامعه، در راستای تقویت اعتماد عمومی توصیه می شود.

The foundations of social trust in Islamic texts

Promoting the “social trust” is necessary for strengthening the collective identity, coherence and order; and as a dynamic and intrinsic component influences public actions. In this research, cognitive and emotional foundations of trusting (as a conscious and voluntary action)are investigated with a religious perspective. The purposes of this research are: a. to clarify the conditions and limits of &optimism& based on the Qur’an verses and the traditions of AhlalBayt(AS); and b. the explanation of the interpersonal emotions, appropriate for trust, with regard to the concept of &faithbased brotherhood& in Qur’an. The research method was descriptiveanalytical method. Findings showed that in Islam, trusting is a result of proper combination of thoughts, emotions and reality; and has exact criteria. In general, knowledgebased optimism to believers in the culturalsocial context in which truth and honesty overcome unrighteousness, in addition to a powerful faithbased brotherhood that creates a sense of belonging and collective identity, can create a wisely social trust. So, avoiding unjustified doubts, realistic optimism, as well as selfmanagement in confrontation with suspicions on one hand, trustbuilding behaviors from trusted person on the other hand, and modifying the overall ethical atmosphere of the community, is recommended for strengthening public trust.