بررسی و تحلیل مفهوم فرزندآوری از دیدگاه امام محمد غزالی

حجه‌الاسلام، ابوحامد، امام محمد غزالی طوسی، یکی از مشهورترین مردان تصوف در سده پنجم هجری است. در پژوهش حاضر، برخی آراء و اندیشه‌های غزالی درباره فرزندآوری و پدیده‌های مرتبط با آن، با روش اسنادی تحلیلی و مطالعه کتاب احیاء علوم‌الدین، مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافته‌های پژوهش، وی به پدیده فرزندآوری اهمیت فراوان داده و به‏طور مستقیم و غیرمستقیم، به بحث درباره آن پرداخته است: از جمله، به بیان ضرورت تشکیل خانواده و نکاح پرداخته و یکی از اهداف مهم آن را، تولید نسل یا بقای نوع انسانی دانسته است. غزالی آفات و فواید نکاح را نیز بیان کرده است. به اعتقاد وی، فواید نکاح داشتن فرزند، شکستن شهوت، تدبیر خانه، چندزنی و مجاهده نفس در ادای حق ایشان است. وی در بحث درباره طلاق که برخلاف ازدواج، منجر به قطع فرزندآوری مشروع می‌شود، آن را مباح و مجاز، اما یکی از دشمن‌ترین مباح‌ها در نزد خداوند متعال دانسته است. در نهایت، غزالی از شیوه عَزل به عنوان روش سنتی جلوگیری از بارداری سخن گفته است. غزالی با وجود بحث درباره پدیده‌هایی که به فرزندآوری مرتبط است، آمار و ارقامی را بیان نکرده و بیشتر به صورت نظری به بیان اندیشه‌هایش پرداخته است. البته نباید این امر را نشانه ضعف و کاستی این متفکر بزرگ دانست، بلکه باید به محدودیت داده‌های آماری در دوران گذشته توجه داشت.

Ghazali’s approach toward marriage and fertility

Aboo Hamid Imam Mohammad Ghazali Toosi is one of the Greatest men of Mysticism in the 5Th Hijri century. In this article we have investigated a number of Ghazali’s views on fertility and related issues. Applying a documentary analysis method, Ghazali’s “Ehya –e Oloom –e din” (“Revival of Sciences of Religion”) has been reviewed. The results show his attention and emphasis on fertility and marriage either directly or indirectly. Ghazali has expressed the necessity of family formation and marriage. According to Ghazali, the most important objective of constructing family is reproduction or survival of human kind. He also makes known other consequences and benefits of marriage. In his view, other benefits of marriage are having children, overcoming sexual desire, home management, expanding relatives and making effort to protect women rights. Ghazali has also introduced ‘Azl’ or ‘withdrawal’ as the traditional contraceptive method.