مقایسه مبانی انسان‌ شناختی علوم اجتماعی از دیدگاه شهید مطهری و کانت

علوم اجتماعی، به مثابه علومی که با محوریت ابعاد اجتماعی زندگی انسان سامان گرفته‌ است، مانند سایر دانش‌های بشری تحت تاثیر مبانی فلسفی و نیز پیش‌فرض‌های گوناگونی است. بررسی مبانی انسان‌شناختی علوم اجتماعی از دیدگاه شهید مرتضی مطهری و ایمانوئل کانت، با توجه به وابستگی آن‌ها به دو جریان بزرگ فکری و فرهنگی در غرب و شرق عالَم، امکان شکل‌گیری دو صورت متفاوت از علوم اجتماعی و مقایسۀ آن‌ها را فراهم می‌کند. در واقع، بدون رویارویی صورت‌های گوناگون ممکن علوم اجتماعی، تصور دقیقی از ظرفیت‌ها و محدودیت‌های این علوم شکل نخواهد گرفت و به سرگردانی پژوهشگران این عرصه در تعیین جهت پژوهش‌ها و مسائل این علوم منجر خواهد شد. در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش اسنادی، شرحی از آرای انسان‌شناختی شهید مطهری و کانت ارائه شود و تاثیر آن بر علوم اجتماعی برخاسته از این دو دیدگاه فکری بررسی شود. ظاهراً علوم اجتماعی تحت تاثیر آرای انسان‌شناختی کانت، محدود به امکان‌های پوزیتیویستی و در دایرۀ ظرفیت‌های انسان‌شناسی تجربی سامان می‌یابد؛ اما علوم اجتماعی برخاسته از نظام فکری فلسفی شهید مطهری، گسترۀ ابعاد مادی و مجرد انسان و عرصۀ اجتماعی زندگی او را به صورت توام دربرمی‌گیرد.

Exploring Anthropological Foundations of Social Science: A Comparison of Motahhari’s and Kant’s Views

Similar to other domains of inquiry and knowledge, social sciences are influenced by various philosophical views and different axioms about the creation and humanity. Given that in social sciences human being is both the object and subject of inquiry and is the focal point of analysis, anthropological foundations become especially relevant for these sciences. Considering that Motahhari and Kant are associated with two widely different but important philosophical schools of thought, the anthropological foundations of philosophy of these two great thinkers will result into two different forms of social sciences. It is important to realize that without comparing and contrasting different schools of social sciences, it would be impossible to identify their potentials and weaknesses. This paper is an attempt to identify the anthropological foundations of philosophy of Motahhari and Kant and analyze their influence on the brands of social sciences that are associated with their thoughts. To achieve this objective, the paper will analyze the writings and other documents of Motahhari and Kant in detail. It will be shown that social sciences associated with Kant’s anthropological foundations is limited to positivism potentials and biological or physical anthropology. However, social sciences associated with Motahhari’s philosophical views simultaneously include biological, spiritual, and social domains of human life.