عدالت از منظر ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی دانشمند و فیلسوف مسلمان ایرانی از مهم ترین و تاثیرگذارترین چهره های علمی جهان اسلام در قرن چهارم هجری به شمار می آید. هدف ما در این مقاله بررسی نظر بیرونی پیرامون عدالت است. بنابراین به دنبال پاسخگویی به سه سوال در این مقاله هستیم که عبارتند از: برداشت بیرونی نسبت به عدالت، چگونگی تشخیص عدالت و در نهایت، تبیین سازوکار نهادینه شدن عدالت در جامعه. برای این منظور سه کتاب بیرونی یعنی تحقیق ماللهند، الآثارالباقیه عن القرون الخالیه و الجماهر فی الجواهر را مورد بررسی قرار می دهیم. پس از بررسی های به عمل آمده معلوم شد که بیرونی عدالت را بیشتر مترادف با تناسب می‌داند. بیرونی برای تشخیص عدالت، توجه به ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی هر جامعه را ضروری می‌داند. بیرونی همچنین معتقد است که عدالت همواره در معرض خطر و نابودی در جامعه است و لذا یک حاکم عادل باید همواره از آن پشتیبانی و حمایت کند تا در جامعه نهادینه شده و تثبیت شود.

An inquiry on Biruni’s thought about justice

Abu ReyhaneBiruni, Iranian Muslim scientist and philosopher, is one of the most important and impressive thinkers in 4th century of Islamic history. In this essay we aim to figure out Bironi’s approach towards justice. Therefore, we seek to answer to three questions about the definition of justice, the way of distinguishing justice and the process of institutionalizing justice in the society. In so doing, we focused on three books of Biruni named “Fi Tahghigh Malolhend”, “Asaarolbaghiyah An Ghorounelkhaliyah” and “Aljamaher Fi Marefatel Javaher” in order to find out his point of view to justice. After investigating the existing relevant data, we found that Biruni thinks that justice is analogous to the concept of proportion. Biruni believes that in order to recognize justice in the society we need to consider cultural and social values in the society. In addition, Biruni suppose that justice is not stable in the society so a righteous king has to protect it.