سیاست‌گذاری هویتی در آموزش رسمی دوره‌ی پهلوی دوم

نهاد آموزشی به‌عنوان سازوکاری محتوایی و صوری برای بازتولید ارزش­های هر جامعه شناخته می­شود و هویت به‌عنوان اولین پیش‌داشته­های هر شخص از جمله مهم‌ترین آن‌ها بوده است. کتاب­های درسی مهم‌ترین بخش رسانه­ی محتوایی یک نهاد آموزشی به حساب می‌آید و هدف از نگارش این مقاله آشکارسازی سیاست‌گذاری هویتی در متون درسی دوره‌ی پهلوی دوم است. مطالعه بنا بر اقتضای موضوع با روش کیفی و تکنیک تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. شش کتاب با استفاده از نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب و برای تحلیل آن‌ها از میان روش­های تحلیل محتوای کیفی به‌صورت تلفیقی دو روش تحلیل محتوای عرفی و جهت­دار به کار گرفته شده است. تحلیل محتوای کتاب­های علوم اجتماعی دوره­ی پهلوی با توجه به ابعاد هویت اجتماعی (هویت ملی، هویت مدرنغربی، هویت دینی مذهبی و هویت قومی محلی) نشان می­دهد که در این دوره به هویت مدرن غربی نسبت به دیگر هویت­ها توجه بیشتری شده است. هویت ملی نیز با توجه به مفاهیم ملت، میهن و باستان‌گرایی مورد توجه بوده و از دو هویت دیگر نیز بحثی به میان نیامده است؛ هرچند هویت مذهبی اغلب در خدمت دیگر هویت‌ها و مخصوصاً هویت مدرن غربی قرار داشته و در این جهت به کار گرفته شده است.

Identity-based Policy making in Formal Education of the Pahlavi Era (Under Mohammad Reza Pahlavi)

Educational institutions are regarded as very important mechanisms for reproduction of values in every society, of which identity is an important component. Textbooks are the most important media of educational institutions for transferring the desired values. The aim of this article is to demonstrate the identitybased policy making in the textbooks of the second Pahlavi era. Due to the nature of the subject, qualitative method was applied. Six books were selected through purposive sling and conventional and oriented content analysis was applied for analyzing them. Content analysis of different dimensions of social identity (including national identity, modernwestern identity, religious identity, ethnical and local identity) in the social sciences textbooks reveal that modernwestern identity was more underlined than other identities. The recurrent application of notions such as nation, homeland and Iranian ancient history shows that much emphasis was also put on national identity. This is while the other two identities are rarely mentioned although religious identity is often presented in the service of other identities especially modernwestern identity.