مدرسه: از تشکیل امور تربیتی تا جداسازی

پس از انقلاب با تشکیل امور تربیتی در مدارس افتراقی میان «آموزش» و «پرورش» شکل گرفت. از یک سو امور تربیتی ایجاد شد که مذهب و تربیت مذهبی ملاک اعتبار آن بود و نظام نیز از آن حمایت می­کرد، از سوی دیگر آموزش «دانش» گسترش یافت که هم‌زاد آموزش‌ و‌ پرورش مدرن بود. آموزش دانش در مدارس، منطق نقادانه‌ای به‌همراه آورد که لاجرم با آموزش علوم مذهبی دچار اصطکاک شد. درواقع آموزه­های مذهبیتربیتی در معرض منطق نقادانه‌ی علمی قرار گرفت. این فرایند با گذار از دوران اولیه‌ی انقلاب، بوروکراتیزه شدن آموزش و پرورش، جنگ و ضرورت­های توسعه‌ی پس از آن و اهمیت یافتن ارزش­هایی چون موفقیت و بهره­وری به‌تدریج مرجعیت مذهبی را کم‌رنگ­تر ساخت و اهمیت دست‌یابی به «دانش» و «فناوری» را بیش‌تر کرد، تا آن‌جا که به غلبه‌ی نگاه فن­سالار بر آموزش‌ و پرورش منتهی شد. محصول این نگرش فن­سالارانه روندهای جداسازی در آموزش‌ و پرورش است که عبارتند از: جداسازی دانش‌آموزان تیزهوش، تفوق یافتن رشته­های فنی و اعطای امکانات جداگانه به آن‌ها، جداسازی برحسب میزان پرداخت شهریه و نظام گزینش براساس کنکور.

Education and Edification in Iranian Schooling system

Iranian schooling system after the Revolution was based on the separation of “edification” from “education”. “Education” was believed to be a scientific and technical matter, in the service of training scientists, doctors and engineers. “Edification” on the other hand was inspired by religious teachings, the task of which was to train students and future scientists who were committed to religious and national ideals. Such an attitude of separating the two caused a gap between education and edification which was never overcome. In later years, due to the problems of the imposed war and also the requirements of reconstructing the warridden country, edification faded away and what was left in the Iranian educational system was a technocratic, elitistic attitude towards education. The result has been a variety of discriminating processes in the educational system, working on the basis of wealth, smartness, etc., tending to segregate the wealthy or smart students from the rest. Another result has been prioritizing technical disciplines of exact sciences over humanities and arts.