بررسی مفهوم غرب در گفتمان روشنفکران مشروطه‏خواه در قیاس با گفتمان روشنفکران دهة چهل هجری شمسی

ورود مدرنیته به ایران، با استعمار و دخالت‌های گستردۀ غربیان همراه بود. این همراهی در کنار سایر ویژگی‌های جامعۀ ایران، به برخوردها و نگرش‌های متفاوتی نسبت‌به مدرنیته و غرب منجر شد. ازجملۀ این برخوردها و نگرش‌های متفاوت، میان دو گفتمان حاکم بر اندیشۀ روشن‌فکرانِ مشروطه‌خواه ازیک‌طرف و روشن‌فکران دهۀ چهل هجری شمسی، ازطرف‌دیگر، اتفاق افتاد.بر این اساس، در پژوهش حاضر با عنوان «بررسی مفهوم غرب در گفتمان روشن‌فکران مشروطه‌خواه در قیاس با گفتمان روشن‌فکران دهۀ چهل هجری شمسی»، منابع متعددی، خصوصاً منابع ادبی مطالعه شد تا به سوال اصلی این پژوهش که چگونگی تصویر غرب در دو گفتمان روشن‌فکران مشروطه‌خواه و روشن‌فکران دهۀ چهل شمسی است، پاسخ مناسب داده شود.چارچوب نظری و روش این تحقیق برگرفته از برخی مفروضات نظری‌‌‌روشیِ نظریه‌پردازان تحلیل گفتمان است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که روشن‌فکران مشروطه‌خواه، غرب را تمدنِ مترقی‌ بهره‌مند از ایده‌های آزادی، برابری، علم، تکنولوژی و... می‌دانستند؛ حال آنکه این تصویر از غرب، در دهۀ چهل، با امپریالیسمی که از راه‌های مختلف به استثمار ایران می‌پردازد و تمدنی که فاصلۀ آن از ارزش‌های معنوی و اخلاقیات بیشتر می‌شد، جایگزین گشت.

Studying the Comparison of the West Concept in the Discourse of Constitutionalist Intellectuals and the Intellectuals of the Fortieth Decade

The entrance of the modernism to Iran was accompanied with the colonialism and the widespread interferences of western countries. This companionship, besides other characteristics of Iran society, led to different reflections and attitudes to the west and the modernism. One of them occurred between constitutionalist intellectuals' discourse and the one of intellectuals of the fortieth decade.Therefore, to conducting this research, many references were studied, especially literary ones to answer the question about the way in which the west portrayed in these two discourses.The theoretical framework of the present paper and its method are extracted from some assumptions of discourse analysis theories.The results demonstrate that the constitutionalist intellectuals consider the west as a progressed civilization with the idea of freedom, equality, science, technology and so forth while the concept in the fortieth decade was replaced by the imperialism which exploited Iran in different ways and a civilization increasingly isolated from spiritual values and morality.