روایت‌هایِ «دانش دینیِ اجتماعی» و نسبت آن با جامعه‌شناسی

انتقاد رسمی از علوم انسانی و اجتماعی رایج دانشگاهی در ایران (به­ویژه رشته جامعه‌شناسی) همیشه مطرح بوده است ولی در سال 88  و 89 شدت بیشتری گرفته است. از نگاه جامعه‌شناختی می‌توان به تبیین و توضیح علل رشد این انتقادات رسمی پرداخت. ولی هدف اصلی این مطالعه انجام یک بررسی انتقادی با نگاهی تفسیری نسبت به موضوع مذکور است. این مقاله نشان می‌دهد مخالفان علوم انسانی رایج دانشگاهی بر چه دلایل و گفتارهایی تاکید دارند و این دلایل و گفتارها را نقد می‌‌کنند. بدین منظور با بررسی نسبت یازده روایت دانش دینی ـ اجتماعی با رشتۀ جامعه‌شناسی دانشگاهی نتیجه می‌گیرد که از میان ان یازده روایت سه روایت اول دانش اجتماعی ـ دینی با جامعه‌شناسی سر منازعه دارد و دیگر روایت‌ها با منازعۀ کم‌تر به تعامل انتقادی با جامعه‌شناسی متعارف می‌پردازند. در نهایت این مقاله از این مدعا دفاع می‌کند که روایت یازدهم از دانش دینی با جامعه‌شناسی منازعه ندارد و عرصۀ عمومی جامعۀ ایران به حضور هر دو نوع تبیین دینی و علمی (از جمله جامعه‌شناختی) نیاز دارد.

Narratives of religious social sciences and their relations with sociology

Formal criticism of sociology in Iran is not new, and this issue is culminated since 2009 under the rubric Islamic Social Sciences.  Nonetheless, the feasibility of Islamic Social Sciences and its exact relationship with sociology is still not explored. This paper attempts to clarify the main arguments raised by religious critics of conventional scientific sociology. To reach the aim, the author, has identified eleven narratives of religious social sciences and has attempted to criticize these different versions and evaluate them.  It has been argued that at least three narratives contradict with academic sociology and eight ones that are less contradictory interact with conventional sociology critically. Finally it is concluded that just one of the narratives of religious social science has no contradiction with sociology. In addition, from the viewpoint of the author, both sociological and religious explanations of social issues are needed in the Iranian public sphere.