جنبش خزینه اقدامات بهداشتی برای اصلاح وضع حمام‌ها و مقاومت‌های مردمی

پس از قرن‌ها استفاده از حمام عمومی، ناگهان خزینه منشا آلودگی و شیوع بیماری شناخته شد و می‌بایست جایش را به‌دوش می‌داد و «حمام عمومی» به «حمام انفرادی» بدل می‌شد. هم‌گام با اعمال شیوه‌های انضباطی نهادهای قانونی، مفهومی متفاوت از حفظ‌الصحه در جامعه شکل گرفت، آلودگی معابر، آب‌راه‌ها، اهمیت بهداشت عمومی و ضرورت پیشگیری موضوع سخن‌ها شد، میکروب را بلایی خانمان‌سوز نامیدند و آلودگی صورتی مرئی یافت. «اصلاح وضع حمام» (1349 1318) که ابتدا راهی کج‌دارومریز می‌پیمود، در شهریور 1336 با اخطار وزیرکشور، صورتی جدی‌تر یافت و نهادهای قانونی در برابر مقاومت گرمابه‌دارها، مردم و روحانیت، شیوه‌های انضباطی سخت‌گیرانه‌تری برای نظارت و کنترل درپیش‌گرفتند.دوگانۀ آلوده/بهداشتی به دوگانۀ نجس/پاک بدل شد و نگاه به‌بیماری، عامل بیماری‌زا و سلامتی تغییر کرد. این پژوهش بر مبنای روش تحلیل اسنادی و با بینشی تبارشناسانه می‌کوشد رخداد تغییر خزینه به دوش و تحولات ناشی از آن را در بستر تاریخی زمان خودش بررسی کند و با استفاده از اسناد و بازسازی جامعۀ آن‌روز به‌شناسایی رخدادها، عوامل و نیروهای هم‌آیندی بپردازد که هم‌زمانی‌شان در بزنگاه تاریخیِ ضرورت و تصادف به تغییر و ساخت جامعه‌ای نو انجامید.

khazine movement sanitary measures to improve the situation of baths and popular resistance

after centuries of using public baths, it’s khazine suddenly became regarded as the source of contamination and desease outbrak. so it was required to replace khazine with shower-bath. in fact, &public bath& was to be transformed and replaced with &private bath&. in order to &baths improvement&, legal authorities mobilised; and along with exercising disciplinary procedures, a different notion of hygiene was simultaneously being formed in the society: the contamination of passages and canals, the importance of public sanitation and the necessity of prevention strategies became the issues of debates; microbe was called devastating plague and contamination became visible. baths improvement (1318-1349) was not taken seriously at first but, in shahrivar 1336, following the interior minister’s command to put an end to khazine’s problem, the situation changed. the owners of garmabe (bathhouse), ordinary people and clergymen resisted to obey the new rules and conceived of new ways to use khazine hiddenly. legal authorities exercised more rigorous disciplinary procedures in turn. surveillance and controling was expanded and the delinquent owners of garmabe were summoned to the court.the duality of impure/ pure was replaced with the duality of contaminated/ sanitary, and the public opinions about the disease, the causes of the desease and healthiness were changed.the current study is based on the method of documantray analysis and a geneological approach by means of official and personal documents and through delineating the circumstances of the society of that time. it intends to provide a knowledge of the events, causes and conjunctional forces which their conjunction at the turning point of historical combination of necessity and contingency led to transformation and construction of a new society.