نفی امر اجتماعی: برآمدن گفتارهای فردگرایانه در ایران پساجنگ (روانشناسی موفقیت، عرفان‌گرایی و انسان اقتصادی)

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی برآمدن گفتارهای سوبژکتیو و فردی (روانشناسی موفقیت، عرفان‌گرایی، انسان اقتصادی) در ایران پساجنگ است. پروبلماتیک پژوهش از سویی چیستی رابطه‌ گفتارهای مزبور با گفتار شهادت در زمان جنگ است و از سویی دیگر فهم چیستی خود این گفتارها و قرابت‌شان با یکدیگر است که چگونه سوژه‌ بهنجار خود را تولید می‌کنند. برای پاسخ به مسئله‌ مزبور از روش تبارشناسی میشل فوکو استفاده شده است تا نشان دهیم آغازگاه مفصل‌بندی گفتارهای سوبژکتیو و فردی پساجنگ به چه وضعیتی بازمی‌گردد و چه پیوست‌ها و گسست‌هایی با وضعیت زمان جنگ داشته است. پژوهش حاضر به این نتیجه رسیده است که گفتار شهادت در زمان جنگ باعث غلبه‌ امر انفسی و سوبژکتیو بر «امر اجتماعی» شد و از اساس سوژه‌ای را ساخت که در لحظه‌ای درونی و با غلبه بر نفس خویش خواهان رستگاری و شهادت بود. این سوژه در دوران پساجنگ در هم‌ارزی با عوامل غیرگفتاری دیگر شرایط امکان برآمدن گفتارهای سوبژکتیو پساجنگ را تسهیل کرد. در اصل در دوران پساجنگ فرم انسانی که می‌بایست در لحظه‌ای فردی و سوبژکتیو به رستگاری برسد باقی ماند اما محتوایش توسط گفتارهای جدید تغییر کرد. گفتار شهادت زمان جنگ و گفتارهای سوبژکتیو پساجنگ هستی‌شناسی اجتماعی/ انتقادی زمان انقلاب اسلامی را بدل به مبارزه با نفس و کشف نیروی درون کردند.

negation of the social: the emergence of individualistic discourses in post-war iran (psychology of success, mysticism and homo economics)

the problematic of this research is, on the one hand, the relation of mentioned discourses to the discourse of martyrdom in time of war, and on the other hand, the understanding of what these discourses themselves are and how they relate to each other, how they produce their normal subject. to answer this question, the genealogical method of michel foucault has been used to show the beginning of the articulation of the subjective and individual discourses of the post-war situation and what connections and disconnections it had with the situation during the war. the present study has concluded that the discourse of martyrdom in time of war caused the domination of the psychic and subjective over the social and basically created a subject who wanted salvation and martyrdom in the inner moment and by overcoming himself. in the post-war period, this subject, in harmony with other non-discursive factors, facilitated the possibility of subjective post-war discourses. in the post-war era, the human form remained to be saved in individual and subjective moments, but its content was changed by new discourses. wartime martyrdom discourse and post-war subjective discourses turned the social / critical ontology of the islamic revolution into a struggle and conflict with the sinful soul(nafs) and the discovery of inner strength.