در نسبت بحران‌های اجتماعی و عزاداری‌های جوشان در سدۀ سیزدهم هجری

عزاداری‌ها مانند سایر پدیده‌های اجتماعی، واقعیتی ایستا نیستند و در طول زمان، تحت تاثیر متغیرهای اجتماعی دچار فراز و فرود می‌شوند و شکلِ آنها تغییر می‌کند. سدۀ سیزدهم هجری و به ویژه نیمۀ دوم عصر ناصری یکی از مهم‌ترین دوره‌های اوج‌گیری عزاداری‌ها، تولد شیوه‌های جدید عزاداری و رشد غلو در عزاداری‌هاست. این پدیده در این مقاله به تاسی از چارچوب نظری دورکیمی و با استفاده از مفهوم «غلیان جمعی»، «عزاداری‌های جوشان» نامیده شده است. مسئلۀ اصلی این مقاله توضیح مختصات عزاداری‌های جوشان و تبیین عللِ اجتماعیِ گسترشِ عزاداری‌ها و رشد عزاداری‌های غالیانه در این دوره است. در این مقاله نشان داده شده است که اوج‌گرفتنِ عزاداری‌ها و تولد عزاداری‌های جوشان در این دوره واکنشی است به استیصال جامعه در برابر ظهور پیاپی قحطی و وبا و طاعون در جامعه و از بین رفتن تعداد قابل توجهی از جمعیت کشور و تداومِ بحران‌های اجتماعی مانند فقر و بیماری در اثر آن.

social crises and effervescent mourning in 13th century hijri

like any other social phenomena, mourning (azādārī) is not static; impacted by a variety of social variables, it goes through ups and downs and changes form.  the 19th century (13th hijri), especially the second half of the rule of naser ad-din shah, is one of the most important periods of proliferation of mourning; new mourning ceremonies were born and ghulūw (extremism/exaggeration) became common. employing durkheim’s theoretical framework and his concept of collective effervescence, we have named this phenomenon “effervescent mourning”. the main point of this article is to describe the characteristics of effervescent mourning and explain the social causes of its proliferation in this period. in this paper we indicate that this phenomenon is a reaction to society’s despair in the face of successive inflictions of famine, cholera and plague, and the ensuing social crises such as poverty and population decline.