قاچاق مهاجر به مثابۀ تجارت: کندوکاو فرایند قاچاق مهاجران اقتصادی از افغانستان به ایران

قاچاق مهاجر یکی از پدیده‌هایی است که طی دهه‌های گذشته توجه بسیاری از سیاست گذاران و محققان را به خود جلب کرده است. با این حال، به دلیل محدودیت‌های روش‌شناختی و ماهیت غیرقانونی این پدیده نه تنها سنجش آن در بسیاری از موارد ناممکن است، بلکه تلاش‌های نظری برای تبیین آن نیز دشوار است. روش تحقیق مقاله حاضر کیفی بوده و داده‌های مورد نیاز از طریق مصاحبۀ عمیق با 22 فرد قاچاقچی/ قاچاق بر فعال در خاک افغانستان و همچنین مصاحبۀ با 44 مهاجر اقتصادی قاچاق‌شده به ایران در دو ولایت نیمروز و هرات گردآوری شده است. نتایج پژوهش نشان داد فرایند قاچاق مهاجران به ایران در سه مرحله انجام می گیرد؛ در مرحلۀ نخست، وظیفۀ اصلی قاچاق بران یافتن مشتری و سازمان دهی شرایط و وسایل سفر می‌باشد. همچنین، مهاجران معمولاً به دو شیوه قاچاق بران خود را پیدا می‌کنند: از طریق شبکه‌های فامیلی و دوستی یا رفتن به شهر زرنج که نقطۀ شروع مهاجرت‌های نامتعارف از افغانستان به سوی ایران است. در مرحلۀ بعد، که مسیر مهاجرتی است، شبکه‌های قاچاق از شهر زرنج مهاجران را به سوی مرز پاکستان می‌برند و با عبور از مناطق تحت کنترل طالبان و ملیشا (شبه‌نظامیان غیردولتی) داخل خاک پاکستان می‌شوند و از آنجا با کمک شبکه‌های محلّی از مرز ایران گذشته و به استان سیستان و بلوچستان وارد می شوند. پس از رسیدن به شهرهای مقصد در داخل ایران، تماس قاچاق بران با مهاجران قطع شده و ادغام آنها در جامعۀ مقصد توسط شبکه‌های فامیلی و دوستی‌ مهاجران شکل می‌گیرد. در نتیجه گیری از مقاله می توان گفت که قاچاق مهاجر از افغانستان به ایران فرایندی سودآور، چند مرحله ای و پیچیده است که در سطوح مختلف و با بازیگرانی گوناگون شکل می گیرد. بعلاو، در فرهنگ و جامعه افغانستان، مهاجرت غیرقانونی نوعی استراتژی بقاء بوده و در فرایند تحقق آن قاچاق بر نه تنها مجرم نبوده، بلکه به عنوان عامل نجات دهنده، از تصویر اجتماعی مثبت و منزلت اجتماعی برخوردارند.

migrant smuggling as ‘business’:exploration the process of smuggling of economic migrants from afghanistan to iran

migrant smuggling is one of the phenomena that has attracted the attention of many governments, policymakers and scholars over the past decades. however, due to the methodological limitations and the illegal nature of this phenomenon, it is not only difficult to measure its international dimension in many cases, but theoretical attempts to explain it have faced many challenges. the current study uses a qualitative research methodology and indepth interviews with 22 smugglers active in afghanistan, as well as 44 deep interviews with smugglers smuggled to iran (subsequently deported to afghanistan) in two provinces of nimruz and herat. the results showed that smuggling of migrants is a multistage and complex process. in the first stage, the main task of smugglers is to find customers and organize logistics and preparations for the journey. migrants usually find smugglers themselves in two ways: through family and friends or going directly to zaranj, which is the starting point for irregular migrations from afghanistan to iran. in the next step, which is the migration route, the smuggling networks take the migrants from zaranj city the pakistan border, crossing the taliban or militia controlled areas, into the pakistan territory, and from there, with the help of local networks, they cross the border and enter sistan and baluchestan province in iran territory. after reaching destination cities inside iran, the smugglers’ contact with the migrants is cut off and the task of integrating them into the host community is placed on family, friends and culturalethnic networks. in conclusion, smuggling from afghanistan to iran is a commercial, multistages and compex process that is forme by different actors in various levels. in addition, in afghan culture and society, irregular migratiin is s survival strategy, and the smuggler is not only a criminal, but also as a life saver, have a positive societal image and social prestige.