سیطرۀ نظام بازار بر نظام آموزش عالی ایران

در این مقاله فرآیند سیطرۀ بازار بر جامعه ایران از خلال آموزش عالی، به‌عنوان عالی‌ترین نهاد تربیت انسانی استراتژیست و اقتصادی که منطق بنیادی بیشتر کنش‌هایش منطق هزینه فایده است، در دوران پساجنگ بررسی شده است. برای تحلیل این مساله از ایده‌های پولانی دربارۀ بازار و همچنین بازنمایی‌های فضای لوفور در نظریۀ «تولید فضا» و مفهوم «انسان کارآفرین» بهره برده‌ شده است. در روش‌شناسی نیز از روش تاریخی پس‌روندی پیش‌روندی استفاده شده و داده‌ها از بررسی اسناد به دست آمده است. نتایج این مطالعه تاریخی بیانگر واقعیت‌های زیر است: «توجیه علمی اخلاقی» در برنامۀ درسی برای روند بازاری‌شدن، «رقابتی‌سازی»، «شرکتی‌کردن»، «تجاری‌سازی»، «پولی‌سازی»، «خصوصی‌سازی» و در نهایت تبدیل دانش به «کالا». در این فضا، شخصیتی با «امیال کارآفرینانه» پرورش یافته که نتیجۀ کنش‌های او ناممکن‌شدن امر اخلاقی جامعه‌محور، تشدید مدرک‌گرایی، نزدیک‌شدن دانشگاه به بازار و دانش به صنعت از یک‌سو و تبدیل آن به کالا و ابزاری‌شدن آن از سوی دیگر، ذیل اسطورۀ انسان کارآفرین است.

domination of market on higher education in iran

in this article, the process of domination of market system in society through higher education is invesgated. higher education has been considered as the main institution in training of strategist human that measurs most of his/ her actions based on cost benefit. this article studies the issue since 1368 (1988) in iranian higher education system. the study uses k. polaney’s idea on market system as well lefebvre’s theory on “representation of space” and the concept of “intreprenuership man”. the methodology was dialectical historical method of regressive progressive. the technic for data gathering was “documentary review”. the main results of the study were: “scientific moral justification” to marketing process in curriculum, “competitive”, participation”, “commercialization”, “monetarization”, “privatization” and at least, convert of knowledge as “good thing” to “commodity”. in this space, a kind of personality is trained that has interpreneureship desire. the result of actions of the personality makes the socially oriented ethic impossible, increase formal certificatism, makes closer university’s realm to industry. eventually, these actions make knowledge instrumental due to “intrepreneureship myth”.