عنصر آب در قصیده«یتوهج کنعان»عزالدین مناصره بر اساس روش نقدی گاستون باشلار

گاستون باشلار، فیلسوف، ریاضیدان، فیزیکدان و ناقد ادبی فرانسوی، با تکیه بر چهار عنصر آب، باد، خاکو آتش، یک شیوه نقدی جدید در حوزه ادبیات، ارایه نمود. در روش نقدی او، شاعر ابتدا اندیشه ذهنی خود رادر تخیلاتش میپروراند و بعد، آن اندیشهها را در قالب کلمات، به وجود لفظی و تصاویر شاعرانه مبدل میسازد؛به نظر او عناصر چهارگانه، منبع الهام و شکلگیری خیالی هستند که اثرگذاری و اعجابانگیزی فراوانی در پیدارند. او آب را یک موجود زنده، مونث و پراحساس میداند که در حالتهای مختلف، تخیلات مختلفی را به مخاطب القا میکند. این شیوه نقدی در برخی قصاید شاعران طبیعتگرا، از جمله قصیده« یتوهج کنعان »عزالدین مناصره دیده میشود. مناصره، شاعر متعهد فلسطینی، در سرودن این قصیده به طبیعت گرایش فراوانی یافته و آبدر کنار پدیده‌های طبیعی دیگر در این قصیده، کارکرد فراوانی دارد. دریا، چشمه، باران، اشک و شبنم، هر یک دراین قصیده طولانی، جایگاه مهمی داشته و با دلالتهای واقعی و رمزی خود، تخیلی را ایجاد نموده اند که دربسیاری از موارد، بر اساس تخیل ابداعی باشلار، قابل تفسیر و تحلیل است؛ البته شایان ذکر است که این امر، باتوجه به گرایشهای پستمدرنیستی مناصره و هنجارشکنیهای او، مصداق کامل ندارد و در برخی موارد تخیلاتشعری او با تخیلات باشلار یکسان نیست.این مقاله گامی است در جهت نشان دادن خیال و تصویرسازیهای مناصره با استفاده از عنصر آب؛ اینکهآب چه جایگاهی در خیال شعری مناصره داشته و نقش آن در تصویرسازیهای شاعر چگونه ارزیابی گشته و تاچه حدی با نقد ابداعی باشلار قابل تطبیق است. به عنوان مثال، الهامات آبهای جاری، ایستا، ژرف، تیره، پاک وشیرین مورد استفاده در قصیده، که با شیوه نقدی باشلار منطبق هستند، مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند