مفهوم‌سازی «زمان» در رمان «حکایات یوسف تادرس» در پرتو نظریه ی معنی‌شناسی شناختی

زمان یکی از مهم‌ترین مفاهیم پیچیده ی انتزاعی است که در طول تاریخ توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف داشته است. با استناد به زبان بشر، معنی‌شناسان شناختی نیز به بررسی فهم بشر از زمان پرداخته‌اند. زبان ادبی به‌ویژه زبان داستان، محمل حضور عناصر زمانی است و واکاوی ساز و کارهای شناختی از جمله طرحواره‌های تصوری، استعاره‌ها و مجازهای مفهومی در متن داستان از منظر معنی‌شناسی شناختی، چگونگی درک این مفهوم انتزاعی و بازنمایی آن در زبان داستان را برای مخاطب میسر میکند. در پژوهش حاضر سعی شده که به بررسی مفهوم زمان در پرتو نظریه ی معنی‌شناسی شناختی، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی در رمان حکایات یوسف تادرس اثر عادل عصمت نویسنده ی مصری، پرداخته شود. به این منظور، ابتدا استعاره های مفهومی و طرحواره های تصوری حاوی مفهوم زمان که در متن بازنمایی‌شده، استخراج گردیده و مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مجازهای مفهومی مرتبط با عباراتِ حاوی زمان بررسی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نویسنده، زمان را به‌صورت مکان، مسیر، شیء و نیز موجود جاندار مفهوم‌سازی می‌کند تا بتواند این مفهوم زمانی را در چارچوب موردنظر روایت و برای اهداف روایی مثل شخصیت‌پردازی و توصیف رخدادهای داستان به کار گیرد. افزون بر این، زبان روایت حاضر از مجازهای مفهومی متفاوتی برای مفهوم سازی زمان از جمله زمان رخداد به‌جای رخداد و کل زمان رخداد به‌جای جزئی از آن استفاده نموده است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که نظریهی معنی‌شناسی شناختی قادر است، در کنار سایر نظریات، به تحلیل مفاهیم و مفهوم‌سازی‌های زبان داستان بپردازد و ابعادی از معناسازی روایی و ذهنیت نویسنده را روشن‌سازد.

conceptualization of time in yousef tadres’ stories in the light of cognitive semantics theory

introduction: cognitive semantics is a branch of cognitive linguistics which suggests that there are a number of cognitive mechanisms in the minds of humans including image schemas, conceptual metaphors, and conceptual metonymies through which meanings are created. image schemas are the basic concepts like movement, container and force experienced by human beings from the early days of life and formed in their minds. one of the main claims of cognitive semantics is that abstract thinking roots in human experiences. conceptual metaphor theory (cmt), first proposed in lakoff and johnson (1980), believes that the abstract concepts like life are better evoked by concrete and tangible concepts like journey. the former is called a target domain, and the latter is a source domain. there are lots of systematic mappings between these domains. the theory believes that the ubiquity of the systematic mappings between sources and target domains is a proof that our thinking is mostly metaphorical. the important dimension of image schemas is that they provide concrete experiential bases for the construction of some conceptual metaphors. moreover, conceptual metonymies are mechanisms in which a kind of mental access is provided between two relevant and adjacent entities which are in the same idealized cognitive model (icm).time is one of the most important as well as complex abstract concepts that has attracted the attention of many thinkers throughout the history. in both formal and cognitive linguistics, this issue has been studied in literary texts, primarily in narrative texts. the novel yusef tadres’ stories (hikayat yusef tadres), winning the najib mahfouz prize (2016), is one of the famous works of adel esmat, the egyptian famous novelist. this story is narrated by yusef tadres, the main character of the novel. he is an artist, invoked by many idiosyncratic thoughts, cognitively developed through the passage of time by the aid of his paintings. this research attempts to shed light on the cognitive system of time representation in the story and, at the same time, its conceptualization in the mind of the ego-narrator, according to the cognitive semantics theory.methodology: to analyze the temporal elements of this narrative, the researchers tried to use the ideas of lakoff and johnson (1980) and johnson (1987) as the bases for the identification, categorization and explanation of all the temporal elements in the story. so, all the metaphorical expressions denoting the time concept were extracted from the text. moreover, the image schemas which represent time elements were identified and recorded. there are some time metonymies in the text that construct the concept of time. these elements were identified and explained in the process of argumentation.results and discussion: the extracted data were used for the analysis of the time representation quality in the text and its conceptualization. the results show that the ego-narrator has used the three mechanisms of image schemas, conceptual metaphors and metonymies. firstly, since there is a general correlation between time and place concepts, that is, time is universally conceptualized as place/space, the text provides such a mapping with the preposition &fi& (in) for the temporal elements.