کارکرد نشانه‌شناختی نام‌ها در رمان الطریق نجیب محفوظ

در عصر اسطوره‌، نام کارکردی جادویی و پیوندی ناگسستنی با صاحب‌نام داشت. با پایان‌یافتن این عصر، کارکردِ جادویی نام به کارکردی ارتباطی فروکاست؛ اما با ورودِ رمان به زندگی انسان و تصاحب جایگاه اسطوره، نقش و جایگاهِ نام به رمان انتقال یافت. بنابراین، بررسی نشانه‌شناختی نام در رمان می‌تواند مخاطب را به لایه‌های معنایی پنهان رهنمون ‌شود و رویکردِ نشانه‌شناسی ثانویه که رولان بارت در بررسی نظام‌های اسطوره‌ای از آن کمک می‌گرفت، برای این بررسی کارآمد است؛ در این رویکرد، نشانه‌های برآمده از نشانه‌شناسی اوّلیه در مرحله‌ی دوم به مرتبه‌ی دال تنزل یافته و مجدداً نشانه‌شناسی می‌شوند. بر همین اساس، این مقاله قصد دارد با روشی توصیفیتحلیلی، در رمان الطریق نجیب محفوظ، با بررسی پیوندِ دالِ نام با مدلولِ صاحب‌نام در شخصیت‌های کلیدی صابر، سیدسید رحیمی، الهام، بسیمه ‌عمران و کریمه، به نشانه‌شناسی اوّلیۀ این شخصیت‌ها بپردازد؛ سپس بر اساسِ ارتباط دال و مدلول در نشانه‌شناسی اوّلیه، شخصیت‌ها را به دو دسته تقسیم کند. در این دسته‌بندی سیدسید رحیمی و الهام که شخصیت و نامشان در پیوندِ مستقیم با یکدیگر است، در یک دسته و بسیمه عمران، کریمه و صابر که پیوندِ وارونه‌ای با نامِ خود دارند، در دسته‌ی دیگری قرار گرفتند. سپس هر دسته در تقابل با دسته‌ی دیگر، به مثابۀ دالی در نظر گرفته شده و به جستجوی مدلول‌های آنها پرداخته می‌شود. دال‌ها، با نشانه‌شناسی ثانویه، دلالت‌های تاریخیاجتماعی گوناگونی در جوامع و انسان شرقی پیدا کردند که نشانگر موقعیت سرزمین‌های عربی در گذشته و اکنون است و این مقاله به کشف معانی برآمده از آنها اختصاص یافته است.

The semiotic function of the names in the novel The Search by Naguib Mahfouz

In the age of myths, a name had a magical function and an inseparable connection with its owner. As this age ended, the magical function of the name reduced to a communicative function. With the advent of the novel in human life, however, the role and the place of the name were transferred to the novel. Therefore, the semiotic study of the name in the novel can lead the audience to hidden semantic layers. The secondary semiotic approach that Roland Barthes used to study mythical systems is of use for this study too. In this approach, the signs derived from the initial semiotics are reduced to the signifier level in the second stage and they are semiotic again. Accordingly, this article uses a descriptiveanalytical method to examine the novel The Search for the connection between the signifier and the signified in the key characters of Saber, Seyyed Seyed Rahimi, Elham, Basimeh Imran and Karimeh. These characters are then identified. On the basis of the signifiersignified relationship in early semiotics, the characters are divided into two categories. In this classification, Seyyed Seyed Rahimi and Elham, whose personalities and names are directly related to each other, are placed in one category, and Imran, Karima, and Saber, who are inversely related to their names, are placed in another category. Then, each category is considered as a signifier in contrast to the other category, and their signified meanings are examined. With secondary semiotics, the signs find various sociohistorical implications in Eastern societies. This indicates the position of Arab lands in the past and present. The present study is dedicated to discovering the meanings derived from them.