تحلیل اگزیستانسیالیستی شخصیت اوّل (عمر) رمانِ الشحّاذ اثر نجیب محفوظ

فلسفه و ادبیات از روزگاران دور ارتباطی بسیار نزدیک داشته اند و همواره مکتب های فلسفی بر ادبیات جهان تاثیرگذار بوده است که از جمله آنها می توان به اگزیستانسیالیسم اشاره داشت. از سوی دیگر، ادبیات به مثابه یک روش، بر فلسفه اگزیستانسیالیسم تاثیرگذار بوده و برخی فیلسوفان در قالب های گوناگون ادبی مانند رمان، شعر، نمایشنامه و... مفاهیم فلسفی را وارد حوزه ادبی کردند. اگزیستانسیالیسم، به دغدغه های مشترک وجودِ خاص آدمی می پردازد. دغدغه هایی چون رنج آدمی، معنای زندگی، جاودانگی، امید، عشق، ایمان، نومیدی، بیهودگی جهان، آزادی، مرگ و دیگر مباحث وجودی انسان. پژوهش حاضر با روش توصیفیتحلیلی نمودهای اگزیستانسیالیستی رمان الشحّاذ را نمایان می سازد. مهم ترین مولفه هایی که در این پژوهش به عنوان مدار اصلی بازکاوی اندیشه های اگزیستانسیالیستی مورد توجّه قرار گرفته اند عبارتند از: مرگ اندیشی، معنای زندگی، عقل ستیزی، آزادی و سرگردانی، دلهره و اضطراب، و نگاه حسرت آلود به گذشته (تنهایی اگزیستانسیال). نتیجه ی پژوهش حاکی از آن است که علاوه بر نمودهای محتوایی، عنوان رمان نیز (گدا) بیانگر نوعی استیصال آدمی است و شاهدی بر اگزیستانسیالیستی بودن رمان است. با نشان دادن سویه های اگزیستانسیالیستی رمان و تحلیل آن به مددِ آراء فیلسوفان این مکتب فلسفی، نمایان می شود که این اثر نجیب محفوظ در زمره  آثارِ ادبیاتِ اگزیستانسیالیستی قرار دارد به نحوی که درک عمیق و صحیح رمان، در گروی تحلیل و موشکافی پیش فرض های اگزیستانسیالیستی نجیب محفوظ است.

Existentialist analysis of Omar as the first personality of the novel AlShahaz (beggar) by Najib Mahfouz

Philosophy and literature have always had a close connection, and each has a great impact on the other. Existentialism is one of the philosophical schools that are closely related to the literature. Similarly, literature as an approach has affected existentialism. Some figures such as JeanPaul Sartre, Simon de Beauvoir, Albert Camus, Dostoevsky, and Gabriel Marcel have introduced philosophical concepts through various literary forms. Existentialism addresses the common concerns of human existence, such as human suffering, the meaning of life, immortality, hope, love, faith, disappointment, futility of the world, liberation, death, and other human existential issues. Through a descriptiveanalytical method, the present study aims at the existentialist manifestations of the novel AlShahaz. The most important components that have been considered in this research as the main axis of revising existentialist thoughts are mortality, the meaning of life, liberation, wandering, dread, anxiety, and a luscious look at the past. The result of the research suggests that the profound and proper understanding of the novel AlShahaz is based on the analysis of existentialist presuppositions. The title of the novel (i.e. beggar) is a manifestation of human destitution, which provides evidence for this claim. The existentialist strains of the novel postulate it in the category of existentialist works of the literature.